Масъул муҳаррир

10
BOSHLANG‘ICH TA’LIM MATEMATIKA DARSLARIDA TA’LIMIY 
TOPSHIRIQLARDAN FOYDALANISH 
Otaxonova Muhabbat Xabibullayevna 
Namangan viloyati, Kosonsoy tumani 32-maktab
boshlang‘ich ta’lim o‘qituvchisi
Annotatsiya: mazkur maqola boshlang‘ich ta’lim matematika darslarida ta’limiy topshiriqlardan 
foydalanish haqida bo‘lib, unda o‘quvchilarni fikrlashga undavchi topshiriqlar o‘rin olgan.
Kalit so‘zlar: o‘yin faoliyati, didaktika, ta’limiy topshiriq, yi’gindi, misol, qo‘shiluvchilar, 
sonlar 
Boshlang‘ich ta’limda o‘quvchilarning yosh xususiyatlari, savodxonlik darajalari, shaxsiy 
tabiatlariga ko‘ra didaktik o‘yinlar orqali evristik suhbatlar loyihalashtirish asosidagi metodlar 
keng qo‘llanilmoqda. Agar o‘qitish jarayonida har bir o‘quvchi o‘zining o‘zlashtirish imkoniyati 
darajasida topshiriqlar olib ishlaganida u yuqori sifat va samaradorlikni ta’minlagan bo‘lar edi. 
Bunday holatni faqat tabaqalashtirgan ta’lim orqaligina amalga oshirish mumkin. Endi ta’lim 
jarayonlarini didaktik o‘yinlar orqali amalga oshirish haqida fikr yuritamiz: 
Didaktik o‘yinli metodlar o‘quvchi faoliyatini faollashtirish va jadallashtirishga asoslangan. 
Ular o‘quvchi shaxsidagi ijodiy imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarish va rivojlantirishning amaliy 
yechimlarini aniqlash va amalga oshirishda katta ahamiyatga ega. O‘yin topshiriqlar o‘quvchilarda 
aqliy, jismoniy, axloqiy, ma’naviy, ma’rifiy, psixologik, estetik, badiiy, tadbirkorlik, bunyodkorlik, 
mehnat, kasbiy ko‘nikmalarni rivojlanishiga yordam beradi.
Bu metod o‘quvchini ichki imkoniyatlarini ishga tushishiga, o‘ylashga, erkin fikr yuritishga, 
muloqotga, ijodkorlikga yetaklaydi. Ayniqsa, unda atrof –muhit, hayotni bilishga qiziqish ortadi, 
uchragan qiyinchilik, to‘siqlarni qanday yengish va tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini shakllantiradi.
Ta’lim - tarbiya jarayonida asosan o‘quvchilarda ta’lim olish motivlarini, ularni turi 
yo‘nanlishlardagi qobiliyat va qiziqishlarini oshiradigan, biror kasbga moyilliklarini ko‘rsatadigan, 
interfaollikkka asoslangan didaktik o‘yinlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Boshlang‘ich ta’limda ham zamonaviy yondashib tuli ta’limiy topshiriqlardan qo‘llab dars 
o‘tish bugungi kun tahlimining dolzarb vazifalaridan biri hisoblanadi. Chunki, ta’lim jarayoniga 
qo‘yilayotgan asosiy talablardan biri an’anaviylikdan ya’ni bir xillikdan chekinib, har bir 
darsimizda har xil usullardan foydalanib o‘tishni taqozo etadi. Dars jarayonida turli didaktik, 
ta’limiy o‘yin-topshiriqlardan foydalanish orqali o‘quvchilarga berilayotgan ta’lim sifati yanada 
oshadi. Matematika oʻqitishning asosiy vazifalaridan biri oʻquvchilarda hisoblash, oʻlchash va 
grafik koʻnikmalarni aniq sistemasini hosil qilishdan iborat, boshqacha aytganda bu sistema 
eng sodda amallarni bajarishdan iborat boʻlib, kop marta takrorlash hisobiga avtomatizmgacha 
yetkaziladi. Quyida matematika darslarida tavsiya etiladigan o‘ynlardan ko‘rib chiqamiz.
Topshiriq: Berilgan to‘g‘ri to‘rtburchaklardagi juft sonlarni topib yozing, shu juft sonlarda 
birlik va o‘nlliklar nechta ekanini ayting?
34, 69 46, 85 32, 53 55, 88
34 – 4 ta birlik, 3 ta o‘nlik bor; 46- 6 ta birlik, 4 ta o‘nlik;
Topshiriq: Berilgan sonlarning o‘rinlarini almashtirng. Yi’g‘indi o‘zgardimi? Berilgan shu 
misollarning raqamlaridan foydalanib ularni yangi qo‘shiluvchi va yig‘indi shaklida yozing