Масъул муҳаррир

10
BOSHLANG‘ICH TA’LIM VA TARBIYA JARAYONLARINI TASHKIL ETISHNING 
PEDAGOGIK MUAMMOLARI
Sirdaryo viloyati Sayxunobod tumani 
Xalq taʼlimi boshqarmasi 22-sonli maktab 
Boshlangʻich taʼlim oʻqituvchisi 
Asadova Fotima Raxmatullayevna.
ANNOTATSIYA: Yosh avlodni barkamol inson qilib tarbiyalash jarayonini yangi pedagogik 
texnologiyalar bilan ta’minlash davr taqozosidir.
KALIT SO‘ZLAR: ta’lim texnologiyalari, zamonaviy pedagog, bilim, malaka
Insoniyat tomonidan to‘plangan axborotlar va bilimlar ko‘lami kengaytirilib, hozirgi paytda 
o‘quvchilar ta’lim-tarbiya jarayoni o‘quvchi shaxsiga yo‘naltirilishi zarurligini tobora chuqurroq 
tushunib yetmoqdalar. Ayniqsa, Davlat va huquq asoslari fanlarini o‘qitishda o‘quvchilarning 
layoqatlari, ehtiyojlari va o‘ziga xos jihatlarini o‘rganishni davrning o‘zi taqozo etmoqda. Bunda 
asosiy maqsad shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonining asosiy vazifasi quyidagilardan iborat 
bo‘lishi kerak: 
1. O‘quvchilarga o‘quv topshiriqlarini mustaqil tanlashni o‘rgatish;
2. Ta’lim jarayonida zarur axborotlardan foydalanish ko‘nikmalarini shakllantirish; 
Fan va texnikaning rivojlanishi bilan inson faoliyati chegarasi nihoyatda kengayib 
bormoqda. Auditoriyada o‘qitish imkoniyati katta bo‘lgan yangi texnologiyalar kirib kelmoqda. 
An’anaviy jarayon hozirgi zamon tizimida juda qiyin kechmoqda. O‘quv tarbiya jarayonini 
texnologiyalashtirish (keys-stadi, ma’ruza texnologiyasi, loyihalash texnologiyasi va hokazo) 
hozirgi kun talabidir. Bu esa o‘qituvchidan tinimsiz ijodiy izlanishni talab etadi. Ayniqsa, hozirgi 
axborotlar asrida bu sohada o‘qituvchining malakasi keng va yuqori bo‘lishi kerak. Yosh avlodga 
ta’lim berishda o‘qituvchining o‘z ustida tinimsiz ishlashi, muntazam malaka oshirib borishi 
hozirgi kun talabidir. 
Ta’lim-tarbiya jarayonini samarali tashkil etishning o‘ziga xos pedagogik muammolari mavjud 
bo‘lib ta’lim sifatini oshirishda o‘qituvchidan katta mahorat talab qiladi. O‘qituvchining aniq 
fikrlashi yaratuvchanlikka asos bo‘ladi. Ta’lim berish jarayoni: o‘qituvchi – ta’lim beruvchi va 
o‘quvchi – ta’lim oluvchi tomonidan amalga oshiriladi. 
Hozirgi zamon ilmiy-texnik taraqqiyotning tezkor rivojlanishi bosqichida axborotning keskin 
ko‘payib borishi va ulardan o‘qitish jarayonida foydalanish uchun vaqtning yetishmasligi, 
yoshlarni hayotga mukammal tayyorlash tizimiga pedagogik nuqtayi nazardan yangicha yondashuv 
zarurligini keltirib chiqarmoqda. Bu esa o‘qituvchi va o‘quvchi oldiga katta talablar qo‘ymoqda. 
Eng asosiysi o‘qitish samaradorligi, sifatliligi, o‘quvchining zamon talabiga mos bilimlarni 
o‘zlashtira olishlaridir. 
O‘qituvchi ijodiy yondashishda avvalo DTSni bajarishni mahalliy tashabbus bilan 
uyg‘unlashtirishi, ta’lim mazmunini o‘quvchi bilimi va malakalariga qo‘yilgan talablarni mohirona 
hal eta olishi kerak bo‘ladi. Shuningdek, ta’lim berish davomida tarbiyaviy yondashuv pedagogik 
mahoratga bog‘liq. O‘quvchining qanday yashayotganligi, nimlar bilan shug‘ullanayotganini 
bilish, ularni milliy qadriyatlar asosida zamon talabiga mos holda axloqan boy, odobli, ruhan tetik 
va barkamol qilib tarbiyalash muhimdir. 
Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, o‘qituvchilik - murabbiylik sharafli va mas’uliyatli kasb. 
Jamiyatimiz o‘z bag‘rida barkamol, har tomonlama yetuk, komil avlodni voyaga yetkazishga 
astoydil harakat qilar ekan, bu sharafli vazifani amalga oshirishda eng katta mas’uliyat yana 
pedagoglar zimmasiga tushadi. Demak, har bir o‘qituvchi-murabbiyning tinimsiz o‘z ustida ijodiy 
ishlashi va malakasini oshirib borishi hozirgi davr talabidir. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 
1. O‘zbekiston Respublikasi „Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi“. T, 1997.
2. I. Karimov. „Barkamol avlod — O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori“. T. 1997.
3. I.Karimov. „Donishmand xalkimizning mustaxkam irodasiga ishonaman“. T. 2000.
4. O‘zbek pedagogikasi tarixi. (Ko‘llanma. prof. A.Zunnunov taxriri ostida). T. „O‘kituvchi“. 
1997.

---

334