Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф

40-расм. Циркон кристалли. 

---

172 
бўйича ҳисоблаб чиқилган ёш 
207
Pb/
235
U бўйича олинган ёшга тенг бўлган 
нуқталарнинг геометрик ўрни ҳисобланади. 
Конкордия 
ва 
дискордия 
диаграммалари 
одатда 
уранли 
минералларда 
(масалан, 
цирконда) 
ураннинг 
изотоп 
таркибини 
график 
тасвирлаш 
учун 
фойдаланилади. Бу усул 
ёрдамида 
магманинг 
кристаллизацияси ва тоғ 
жинслари 
метаморфизми 
жараёнларининг ёшини 
аниқлаш мумкин. 
Агар система минералнинг бутун мавжудлиги давомида ёпиқ 
ҳолда сақланган бўлса, унинг ёшига мос келувчи экспериментал 
нуқталар кон-кордияда жойлашган бўлади, яъни ёш қийматлари ўзаро 
мувофиқ келади ёки конкордантли бўлади. Конкордиядаги 
нуқталарнинг ўрни минералнинг ҳақиқий ёшини белгилайди. 
Агар минералнинг изотоп системаси кейин содир бўлган радиоген 
қўрғошин олиб чиқиб кетилган жараёнлар туфайли бузилган бўлса 
(масалан, метамор-физмда), унда экспериментал нуқталар конкордиядан 
пастда жойлаш-ган, яъни дискордант бўлади. Бу нуқталардан ўтказилган 
тўғри чизиқ 
дискордия 
ёки 
изохрона 
дейилади
. 
Дискордиянинг конкордия 
41-расм. Конкордияли изохрон диаграмма: 1 - 
конкордия; 2 - дискордия; 3 - минерал 
ёшининг конкордантли (мувофиқ) қиймати; 
4 
- 
дискордантли 
экспериментал 
маълумотлар; 5 - минералнинг ҳосил бўлган 
вақти; 6 - кейинроқ содир бўлган геологик 
ҳодисанинг кечган вақти.

---

173 
билан кесишувчи устки нуқтаси минералнинг ҳосил бўлиш вақтига, 
пасткиси эса устама тушган жараённинг вақтига тўғри келади. 
Кимёвий системанинг (яъни минерал ёки тоғ жинси) ёпилиши 
ушбу системанинг ҳароратига боғлиқ. Турли изотоп системалар турлича 
ёпилиш ҳароратига эга. Шунинг учун ҳам тоғ жинсининг турли 
эволюция босқичлари ҳар хил усуллар ёрдамида саналаниши мумкин.