Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф

118-расм. Бархан қумлари. 
http://dic.academic.ru
 

---

332 
марганецнинг оксидли бирикмаларини эритиб олиб чиқади ва қояли тоғ 
жинсларининг юзасида қўнғир ёки тим қора рангли юпқа пленка ҳосил 
қилади. Улар «саҳро тобланиши» дейилади. 
Шамол ишининг характери бўйича саҳролар дефляцион ва ак-
кумулятив турларга ажратилади. 
Дефляцион саҳролар
(Африкада гаммада, Ўрта Осиёда қир деб 
юритилади). Улар ғаройиб шаклларга эга бўлган қоялардан ёки қояли 
тошларнинг тўпламларидан иборат бўлади.
Бундай саҳроларга АҚШдаги 
Монументлар водийси
(119-расм) 
ва 
Калахари
саҳросини (
Kalahari Desert
) мисол қилиб кўрсатса бўлади. 
Калахари
Жанубий Африкадаги қўшни Ботсвана, Намибия, ЖАР 
давлатлари ҳудудларида жойлашган. 
Калахари – йирик саҳролардан бири бўлиб, унинг 600 минг км
2
ли 
катта қисми Ботсвана ҳудудида жойлашган. 
119- расм. Дефлацион саҳро (Монументлар водийси).
http://nature.1001chudo.ru 

---

333 
Калахари саҳросидаги қумлар асосан қизил, қизғиш-қўнғир, пушти 
рангларга эга. Калахари чеккаларида ўсимликлар ўсади ва ҳайвонлар 
яшайди. Саҳро шу номли ботиқликда жойлашган.
Аккумулятив саҳролар
таркиб топган материаллари бўйича 
барханли (қумли), тақирли (гилли), адирли (лёссли) ва шўрхокли 
(шўрланган) турларга бўлинади. 
Барханли саҳролар
энг кенг майдонларни эгаллаб ётади. Дунёда энг 
йирик саҳро Африканинг шимолий қисмидаги Саҳрои Қабир 
ҳисобланади. Унинг майдони 9 миллион км
2
дан ортиқ. У бутун 
Шимолий Африкани: Миср, Тунис, Мароккаш, Мавритания, Нигер, 
Судан, Чад, Ливия, Жазоир ва бошқа давлатлар майдонини эгаллаган 
бўлиб, Африка континентининг 30% майдонини ташкил этади. Бу ерда 
шимолий-шарқдан кучли шамоллар эсади. Саҳрои Қабирнинг тўртдан 
бирини вулкан тоғлари, иккинчи чорагини қумлар, қолганини гравийли 
текисликлар, ўсимликли воҳалар ташкил этади (120-расм).