Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Органик мажмуалар усули. Етакчи органик қолдиқлар усулидан фарқли ўлароқ бунда бутун палеонтологик материалдан фойдаланилади. Тадқиқотчи кесмада тарқалган қолдиқларни ўрганади, уларнинг кесма бўйлаб комплекслари алмашинишини ва кесмадан кесмагача ўзгаришини аниқлайди. Мазкур усулнинг устуворлиги шундан иборатки, бунда кесмаларнинг ёши ва уларни таққослаш ҳақидаги хулосалар якка етакчи органик қолдиқларгагина эмас, балки қатламда учрайдиган барча фауна ва флора шакллари мажмуасига асосланган бўлади. Шундай қилиб, ётқизиқларнинг ёши ҳақидаги хулосаларнинг ишончлилиги ошади. Ушбу усул ҳозирги вақтда кенг қўлланилади ва биостратиграфияда асосий усул саналади.
Усулнинг мазмуни график тасвирланади. Унда тошқотган қолдиқлар кесмада пайдо бўлиши ва қирилиб кетиши тартибида жойлаштирилади. Бунда муайян мажмуаларнинг алмашиниши бўйича поғоналар ҳосил бўлади ва уларга асосланиб ётқизиқларнинг ёши ҳақида хулоса чиқариш ва кесмаларни табақалаш мумкин.
Органик қолдиқлар мажмуасини таҳлил қилишда муайян қатламда учрайдиган ва унинг чегарасидан чиқмайдиган шакллар ажратилиши мумкин. Бу бизга маълум бўлган етакчи шакллардир ва улар кесмада жуда кам учраши мумкин. Аммо улардан ташқари пастки қатламда пайдо бўлган ва кейинги қатламда учрамайдиган ёки пастки қатламда учрамайдиган, ушбу қатламда мавжуд бўлган ва устки қатламга ўтувчи шакллар ҳам учрайди. Қатламда топилган органик қолдиқлар мажмуаси унинг типик тури (индекс-тур) бўйича номланади, бу комплекснинг барқарорлиги бир қанча кесмаларда текшириб кўрилади. Бундай шакллар мажмуаси ётқизиқлар ёшини ишончли аниқлашга ёрдам беради.
Юқорида кўриб ўтилган биостратиграфиянинг хусусий усулларидан ташқари эволюцион (филогенетик), палеоэкологик ва таққослашнинг сонли усули кабилар ҳам мавжуд. Улар билан талабалар юқори курсларда махсус фанларни ўрганишда танишади.
Литостратиграфик усул кесмани тоғ жинсларининг таркиби, структуравий ва текстуравий хусусиятлари бўйича қатламлар ва уларнинг мажмуаларига табақалашга ва уларнинг турли жойларда тузилган стратиграфик кесмаларни ўзаро таққослашга асосланган. Бир хил литологик тавсифга эга бўлган қатламлар ва қатламлар мажмуалари ва турли кесмалардаги ўхшаш кетма-кетлиги ҳамда уларнинг бир хил ёшдалигини тахмин қилишга имкон беради. Литостратиграфик усул «соқов» қатламларнинг, яъни фауна ва флора қолдиқларига эга бўлмаганларининг ёшини аниқлашда фойдаланилади. Бу усул ёрдамида қатламларнинг ёшини аниқлаш ёки бошқа усуллар билан аниқланган муайян эталон геологик кесмалар билан таққослаш орқали амалга оширилади. Аммо кўп ҳолларда бир литологик таркибдаги қатламларнинг турли жойдаги ёши синхрон бўлмайди. Бу литостратиграфик усулнинг асосий камчилиги ҳисобланади. Бунда қатламлар яқин масофалардагина ўзаро таққосланиши мумкин.