Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Назорат саволлари

• 
  Минералларнинг кристалланиш жараёни қандай кечади?
  
• 
  Минераллар қандай тамойилларга асосан таснифланади?
  
• 
  Қандай кристаллографик сингониялар ажратилади?
  
• 
  Бурчаклар доимийлиги қонунининг моҳияти намадан иборат?
  
• 
  Минералларни аниқлашда қандай белгилардан фойдаланилади?
  
• 
  Минералларнинг оптик хоссаларига нималар киради?
  
• 
  Минералларнинг механик хоссаларига нималар киради?
  
• 
  Моос шкаласи минералларидан қандай фойдаланилади?
  
• 
  Қайси минераллар тоғ жинсларида энг кўп учрайди?
  
• 
  Силикатли ва алюмосиликатли минераллар қандай йўллар билан ҳосил бўлади?
  
• 
  Оксидли минераллар қандай амалий аҳамиятга эга?
  
• 
  Сульфидли минераллар қандай амалий аҳамиятга эга?
  
• 
  Тузли (галоген) минераллар қандай шароитларда ҳосил бўлади?
  

5 боб. ТОҒ ЖИНСЛАРИ

Тоғ жинсларининг таснифи ҳосил бўлиш шароитларига асосланган. Ушбу таснифга мувофиқ тоғ жинсларининг қуйидаги турлари ажратилади:

- магманинг совишида ҳосил бўлувчи - магматик;
- магматик ва метаморфик жинсларнинг механик нураши ва эритмалардан моддаларнинг чўкиши натижасида ҳосил бўлувчи - чўкинди;
- чўкинди ва магматик жинсларнинг узоқ вақт давомида юқори босим, ҳарорат ва минераллашган сув таъсирида кечган табиий-кимёвий жараёнлар туфайли ҳосил бўлувчи – метаморфик.


5.1. Магматик жинслар

Магматик жинслар магманинг совиши натижасида ҳосил бўлади. Магманинг совишида қаттиқ минерал компонентлар кетма-кет кристалланади. Бунда босим, ҳарорат ва ундаги минерализаторлар - сув буғлари, карбонат ангидрит ва б. жуда катта аҳамиятга эга.

5.1.1. Магматик жинсларнинг таснифи ва таркиби