Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

Download 62,78 Mb. bet 113/250 Sana 11.07.2022 Hajmi 62,78 Mb. #775422

Bog'liq
Чиникулов Х , Жўлиев А Х Автосохраненный

Bu sahifa navigatsiya:

• Таянч тушунча ва ибораларга изоҳ беринг.
• Назорат саволлари

97-расм. Сальза сурати. http://travel.gala.net

98-расм. Балчиқ вулкан кратери. http://travel.gala.net

Агар отилиб чиқаётган материаллар орасида тоғ жинсларининг майда бўлаклари кўпроқ бўлса сальзлар ўрнида паст нишабликдаги конус ёки тепалик ҳосил бўлади. Бундай балчиқ вулкан тепаликларининг учида кратер ёки кальдера ҳосил бўлади. Балчиқ вулкан тепаликларининг баландлиги бир неча ўнлаб метрдан юзлаб метрга етиши мумкин. Вулканларнинг илдизи 12-15 м чуқурликкача боради. Углеводород газлари ёнувчи бўлганлиги сабабли кўпинча баландлиги юзлаб метрга борувчи ёнғин алангаси кўтарилади.
Қуруқликдаги балчиқ вулканлардан ташқари сувости балчиқ вулканлари ҳам маълум. Уларнинг фаолияти туфайли ороллар ҳосил бўлади, аммо улар тўлқинлар таъсирида тез емирилиб кетади. Балчиқ вулканлар мавжуд бўлган денгиз қисмлари кема қатнови учун ҳавфли ҳисобланади ва хариталарда албатта қайд этилади.
Ер юзасига турли тоғ жинслари, газлар ва минераллашган сув олиб чиқувчи балчиқ вулканларнинг чуқурлиги баъзан 10 - 12 км га боради, бу ҳозирча бурғилаш техникаси етиб бориши учун муракаб масала ҳисобланади.


Таянч тушунча ва ибораларга изоҳ беринг.


Вулканизм, вулкан маҳсулоти, кальдера, кратер, паразит вулкан, вулкан конуси, вулкан тури, «оловли» ҳалқа, диатрем, сальза, грифон, вулкан элементлари, вулканизм минтақалари, бомба, лапилла, вулкан қуми, балчиқ вулкан.


Назорат саволлари

• 
  Вулкон-тектоник структуралар қандай ҳосил бўлади?
  

• 
  Сувости ва қуруқлик вулқон ётқизиқлари қандай ҳусусиятлари билан фарқланади?
  

• 
  Вулканизм жараёнининг асосий хусусиятлари нимадан иборат?
  
• 
  Вулкан морфологияси, элементлари деганда нимани тушунасиз?
  

• 
  Вулкан маҳсулотларига изох беринг.
  

• 
  Вулкан турлари қандай белгиларга кўра ажратилади?
  

• 
  Вулканизм минтақаларини харитада кўрсатинг.
  
• 
  Балчиқ вулкан қандай ҳосил бўлади?
  

Download 62,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: