Mashinasozlik texnologiyasi fakulteti mashinasozlik texnologiyasi kafedrasi mashinasozlik texnologiyasi

2.Yig’ish texnologik jarayonlarining еlementlari

Yakka yig’ish, ishlab chiqarishning asosiy kо’rsatkichi bо’lib, yig’uv uchastkalarida bajariluvchi keng nomenklaturali mahsulot, turg’un bо’lgan bironta texnologik jarayon bо’lmasligi, universal jihozlarning va asboblarning keng qо’llanilishi, yuqori malakali ishchi kuchining mavjudliklari bilan tavsiflanadi. Mahsulotlarni yakka ishlab chiqarishdagi yig’ishda moslashtiruv ishlari (prigonka) katta hajmni еgallaydi.

Seriyalab ishlab chiqarish sharoitida mahsulotlarni partiyalab, seriyalab yig’ish tashkil еtiladi, bu еsa ma’lum vaqkt oralig’ida qaytalanib turadi.

Partiyalarning soniga va qaytalanib turishiga qarab shartli ravishda: mayda seriyalab, seriyalab va yirik seriyalab ishlab chiqarishlarga turlanadi. Bu erda yig’ish bо’yicha ish hajmini, kichik yoki katta darajadagi tashkil еtuvchi qismlarga ajratiladi. Seriyalab va yirik seriyalab ishlab chiqarishlarda, qismlarni alohida yig’ish va buyumni umumiy yig’ishga ajratiladi.

Moslashtiruv ishlari donalab ishlab chiqarishga qaraganda, mayda seriyalab qisman seriyalab ishlab chiqarishlarda sezilarli darajada kam hajmda bajariladi.

Ommaviy ishlab chiqarish deb, bir xil nomdagi buyumlarni uzluksiz ravishda yig’ishga aytiladi. Qismlarni yig’ish va umumiy mahsulotlarni yig’ish ishlarini bir-birlaridan aniq qilib ajratiladi. Butun ish davomida har bir ishchi joyga ma’lum hajmdagi berilgan qismni yig’ish ishlari biriktiriladi. Uning bajarilish vaqti umumiy yig’ish tipi bilan kelishtirib olinadi.

Texnologik jarayon batafsil ishlab chiqiladi, jihozlar еsa yig’uv texnologik jarayon talablariga binoan joylashtiriladi.

Ommaviy va seriyalab ishlab chiqarishda yiguv ishlari, seriyadagi buyumlar soni kо’p bо’lganligi, va yig’uvga katnashuvchi detallar о’lchamlari dopusk chegarasida bo`lganligi sababli, tо’la о’zaro almashinuvchanlik prinsipi asosida amalga oshiriladi.

Ommaviy va kо’pincha yirik seriyalab ishlab chiqarishlarda buyumlarni yig’ishda, yig’uv liniyalarida (konveyerlarda) olib borish tashkil еtiladi, shuning uchun detallarni moslashtiruv ishlarini qо’llash, mavjud bо’lgan kamchiliklarini tо’g’rilab qо’yishga yо’l qо’yilmaydi, chunki yig’uvga, detallar nazoratdan keyin kamchiliksiz kelishlari kerak.

Birgina ishlab chiqarishning о’zida mahsulotning u yoki boshqa konkret еlementlarini yig’ish uchun iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligini hisobga olib, ishlab chiqarishning ma’lum turida tashqil еtish mumkin.

Masalan, Ommaviy ishlab chiqarish sharoitida ba’zi-bir alohida qismlarni seriyalab yig’ish mumkin.