"Mashinasozlik texnologiyasi asoslari" asoskasbiy o’quv fanidan ma’ruzalar matni

3 - M A ‘ R U Z A (2 soat)


3-mavzu: "Mashinasozlikda ishlab chiqarishning turlari, shakllari,
ularning tavsiflari va vaqt meyorlari ".
Ma’ruza rejasi:
1 .Mashinasozlik zavodining strukturaviy asosi.
2. Amallar bog’lanish koеffisienti va ishlab chiqarish turlari.
3. Yakka (donalab) ishlab chiqarish va uning tavsifi.
4. Seriyalab ishlab chiqarish va uning tavsifi.
5. Ommaviy (ko’plab) ishlab chiqarish va uning tavsifi.
6. Ishni tashkil qilish shakllari.
7. Tehnologik vaqtni meyorlash usullari.
8. Donabay vaqtning tarkibiy qismi, asosiy tushunchalar.
9. Donabay vaqt formulasi va uning tashkil еtuvchilari.


Adabiyotlar: [ 1 ] –147-159 b. [ 2 ] –22-26 betlar. [ 4 ] –21-28 betlar.
Tayanch so’zlar: 1.Ishchi joy. 2. Yakka ishlab chiqarish. 3. Seriyali ishlab chiqarish. 4. Ommaviy ishlab chiqarish. 5. Potok. 6. Norma. 7. Vaqtni normalash. 8. Vaqtlar: asosiy, yordamchi, tashkillashtirish (ishchi joyni va texnik), еhtiyoj, partiya uchun va tayyorlovchi-yakunlovchi.


1. Mashinasozlik zavodining strukturaviy asosi
Buyum ishlab chiqarishda aksariyat mashinasozlik texnologiyasi usullaridan foydalanuvchi ishlab chiqarishga mashinasozlik deb ataladi. Mashinasozlik strukturaviy asosini ishlab chiqarish uchastkalari yig’indisidan iborat bo’lgan sexlar tashkil qiladi. Ishlab chiqarish uchastkalari еsa: predmetli, texnologiyali yoki predmetli texnologiyali tamoyillar asosida uyushtirilgan ishchi joylar guruhlarini birlashtiradi.


2. Amallar bog’lanish koеffisienti va ishlab chiqarish turlari


Turli texnologik amallar soni O-ni, bir oyga teng rejalashtirilgan davr ichida bajargan yoki bajariluvchi ishchi joylar soni I-ga nisbati amallar bog’lanish koеffisienti К_bk deb ataladi.
К _bk = O / I _j
Amallar bog’lanish koеffisienti ishlab chiqarish tipining asosiy tavsiflaridan biridir (GOST 3.1121-84). Yuqoridagi GOST ga binoan: К _bk = 1- ommaviy (ko’plab) ishlab chiqarish uchun; 2 = К _bk< 10 - yirik seriyalab ishlab chiqarish uchun; 10 <К _bk<20 -o’rta seriyalab ishlab chiqarish uchun; 20 < К_bk < 40 - mayda seriyalab ishlab chiqarish uchun belgilangan. Yakka ishlab chiqarish uchun belgilanmagan.
Yuqoridan aniq bo’ldiki, ishlab chiqarish turiga beshta tipdagi ishlab chiqarishlar kirar еkan: yakka, mayda seriyali, seriyali, yirik seriyali va ommaviy (yalpi).