Mashinasozlik ishlab chiqarishini avtomatlashtirish

O„zgaruvchan  elektr  toki  relelari  o„
zgarmas  tok  neytral  elektr  mag- 
nit  relelaridan  konstruktiv  jixatdan  shu  bilan  farq  qiladiki,  ularda  uyurma  toklar 
ta`sirida qizib ketishlarni kamaytirish  maqsadida  o‗zaklar  yaxlit  qilib  yasalmaydi, 
balki  bir-biridan  izolyasiyalangan  elektrotexnik  po‗lat  plastinkalardan  yig‗iladi. 
O‗zgaruvchan  magnit  potoki  ta`sirida  sodir  bo‗ladigan  yakor  silkinishi  va 
kontaktlarning  uchqunlanishini  yo‗k  qilish  uchun,  o‗zgaruvchan  tok  relesi  bosh 
cho‗lg‗amdan tashqari yana, qo‗shimcha qisqa tutashtirilgan cho‗lg‗amga xam ega 
bo‗ladi.  Bosh  cho‗lg‗am  xosil  qilgan  magnit  potoki  qiska  tutashuv  cho‗lg‗amida 
eYUK  xosil  qiladi  va  undan  tok  o‗tadi.  Bu  tok,  bosh  cho‗lg‗am  xosil  qilgan 
potokdan  faza  bo‗yicha  orqada  qolgan  potok  xosil  qiladi.  Bosh  magnit  potoki 
nolga  teng  bo‗lganda,  qiska  tutashuv  cho‗lg‗ami  potoki  xech  qachon  nolga  teng 
bo‗lmaydi va yakor o‗zakka maxkam tortilganicha turadi, ya`ni silkinmaydi. 
Elektr 
magnit 
relelarining 
tortish 
va 
mexanik 
tavsiflari 
mavjud. 
Relening  tortish  tavsifi  deb,  elektr  magnit  tortish  kuchi  F
3
  bilan  yakor  va  o‗zak 
oralig‗idagi  masofa  5  o‗rtasidagi  bog‗lanishga,  ya`ni  F
3
=f(6)  ga  aytiladi  (8.1v-
rasm).  Elektr  magnit  tortish  kuchini  taxminan  quyidagi  tenglamadan  topishmu 
mumkin: 
 

---

93