Mashinasozlik ishlab chiqarishini avtomatlashtirish

 
 
 
14.1-rasm. 
Ijro mexanizmlari. 
a 
– porshenli ikki tomonlama harakat; 
b 
– porshenli bir tomonlama harakat; 
v 
– 
membranali; 
g 
– membranali yuritmaning statik tavsifi. 
Ikki tomonlama haraktlanuvchi porshenli ijro mexanizmlari 14. 1-rasm, 
a 
da 
ko‗rsatilgan.  u  erda  silindr  ikki  tomonga  harakatlanuvchi  porshenning  harakati 
porshenga berilgan ishchi suyuqlik bosimining natijaviy kuchlari ostida amalga, 
oshiriladi. Porshen o‗ng tomonga ko‗chishishi uchun 
p
1
F
1
 ³ 
N 
+ 
N
T
 
+ 
p
2
F
2
     (14.1) 
bo‗lishi lozim, bu erda, R1 va R2 silindr bo‗shlig‗idagi ishchi suyuqlikning bosimi; 
G‗1 va G‗2 porshenning silind bo‗shlig‗iga mos keluvchi yuzalari; N va Nishq 
htok 3 ga berilgan tashqi yuklanish va mexanizmdagi ishqalanish kuchlari. 
Porshenga rezinali va terili manjet qo‗llanilganda ikki tomonlama harakatlanuvchi 
ijro mexanizmlari uchun, 
 
NT 
= 
NM 
+ 
NC 
= 
p 
(
DhpmT 
+ 
d
0
l
0
k
0) (14.2)
 

---

83 
 
bu  erda,  D  –  silindirningdiametri;  h  –  manjetaning  balandligi;  p  –  ishchi 
bo‘shliqdagi  bosim;  μishq  –ishqalanish  koeffisienti  (U  simon  shevronli  va 
chashkali manjetlar uchun; rezinadan bo‘lsa μishq = 0,01 va teridan 
bo‘lsa μishq = 0,075); dsh – shtokning diametri; Ls – salnikli tiqmaning uzunligi; 
kishq – tiqmaning birlik yuzaga to‘g‘ri keluvchi ishqalinish koeffisienti Kishq=( 1 
‚ 1,5)105 Pa. 
Bir 
tomonga 
harakatlanuvchi 
ijro 
mexanizmlari 
ikki 
tomonga 
harakatlanuvchilardan prujinalar 4 ning borligi bilan farq qiladi (14.1-rasm,
b
). Bu 
mexanizmlarda  
p
1
F
1 ³ 
N 
+ 
NT 
+ 
Nn 
(14.3)
 
bo‗lganda  porshen  o‗ng  tomonga  harakatlana  boshlaydi,  bu  erda,  N20. 
Prujinaning siqilish kuchlanishi. 
Membranali  ijro  mexanizmlari  (14.1,-rasm, 
v
)  shtokning  ishchi  ko‗chishi 
kata bo‗lmaganda qo‗llaniladi. Gidravlik va pnevmatik yuritmalarda asosan qattiq 
markaz  2  li  membrana  1  lar  ishlatiladi.  Membranalarning  elastik  qismining 
kengligi odatda 0,1 D ga, ish yo‗lining kattaligi –(0,15’0,20) D ga teng qilib qabul 
kilinadi. 
Membraning samarali maydonining Rsam o‗rtacha qiymati quyidagi formula 
bo‗yicha hisoblanadi: 
 
F D
2 
Dd d 
2 
YO 
= + +
p 
(20.4)