Mashinasozlik ishlab chiqarishini avtomatlashtirish

manfiy  teskari  bog`lanishdan 
foydalaniladi. 
Qaysi  kirishga  kirish  signali  kuchlanishni  berilishiga  qarab  invertirlovchi  va 
noinveritrlovchi kuchaytirgichlar bo‗ladi.  

---

74 
 
 
Noinvertirlovchi  kuchaytirgichlarda  (3-rasm)  kirish  va  chiqishdagi  signal 
fazalari  bir  hil.  Kirish  kuchlanishi  noinvertirlovchi  kirishga  beriladi, 
kuchaytirgichni  chiqishdan 
2
1
R
R

qarshilikni  bo‗lgich  orqali  inventirlovchi 
kirishga  manfiy  teskari bog`lanish kuchlanishi beriladi. Manfiy  teskari bog`lanish 
borligi tufayli kuchaytirgichning kuchaytirish koeffisienti etarli darajada muayyan 
1
R
va 
2
R
miqdorlarini  tanlash  yo‗li  bilan  kerakli  kuchaytirish  koeffisientini  olish 
mumkin  bo‗ladi.  Invertirlovchi  kuchaytirgich  hosil  qilish  uchun  (4-rasm)  kirish 
signali  va  teskari  bog`lanish  signali  bir  vaqtda  invertirlovchi  kirishga  beriladi, 
ikkinchi kirish esa erga ulab qoyiladi. 
 
4-rasm. Invertirlovchi kuchaytirgich. 
 

---

75 
 
 
Operasion kuchaytirgichni kirish tokini hisobga olmasak 
1
i
 toki teskari aloqa 
toki 
2
i
teng bo‗ladi ya`ni 
2
1
i
i

. 
Integral  operasion  kuchaytirgich  kuchaytirish  koeffisienti  juda  katta 
bo‗lganligi  tufayli  uni  qarshidagi  differensial  sig`im 
d
kir
U
.
  juda  oz.  Haqiqatdan                     
bo‗lsa  bu  yerda  kuchaytirgichni  teskari  bog`lanishsiz  kuchaytirish  koeffisienti. 
Bundan kelib chiqib 
,
1
1
i
R
U
kir


2
2
i
R
U
chiq



manfiy ishora. 
Chiqishdagi  faza  signali  kirishdagi  faza  signaliga  teskariligini  bildiradi,  yani 
kuchaytirgich 
invertirlovchi
  hisoblanadi.  Toklarni  tezligini  hisobga  olgan  holda 
yozamiz: 
1
2
R
R
U
U
K
kir
chiq



 
Olingan  hulosalar  kirish  signallarini  jamlaydigan  kuchaytirgich  sxemasini 
tuzish  mumkin  ekanligini  isbotlaydi.  Buning  uchun  bir  nechta  kirish  signallarini 
(masalan  uchta)  bir  hil  uchta  rezistorlar  orqali  kuchaytirgichni  invertirlovchi 
kirishga berish mumkin bo‗ladi. 
Uchta  kirishga  ega  bo‗lgan  zanjirga  ulangan  operasion  kuchaytirgich 
kuchlanishlarini  jamlash  ajgebraik  operasiyasini  bajaradi,  shuning  uchun  ham  u 
summator deb ataladi.