Mashinasozlik instituti “Mashinasozlik теxnologiyasi” kafedrasi

1.4. Kurs ishini bajarishdagi ketma-ketlilik

Kurs ishini bajarish uchun beriladigan topshiriqda dastgohning turiga monand bo’lgan boshlang’ich ma’lumotlar beriladi, chunonchi:
1. Shpindelning eng kichik aylanishlar soni
2. Shpindelning eng katta aylanishlar soni
3. Tezliklar soni va formulasi
4. Eng katta ishlov berish o’lchamlari.
5. Ishlov beriladigan material
Loyihalash ishi avvalo dastgoh tezliklar qutisining kinematik parametrlarini aniqlashdan boshlanadi. Bunda tezliklar qutisining barcha aylanishlar soni hisoblanib, struktura setkasi va aylanish chastotalari grafigi ketma ket quriladi. Uning bajarilish uslubi 1-bo’limda yoritilgan.
Uzatmani uzel va detallarining geometrik o’lchamlarini xisoblash va konstruktsiyasini ishlab chiqish yo’llari mazkur uslubiy ko’rsatmaning 2-qismida berilgan. Bajarilishi lozim bo’lgan ishlar quyidagi tartibda amalga oshiriladi:

1. 
   uzatma vallardagi quvvatlarni aniqlash;
   
2. 
   uzatma vallardagi burovchi momentlarni xisoblash;
   
3. 
   uzatma vallarining diametrini xisoblash;
   
4. 
   tishli uzatmalarning modullari va o’lchamlarini xisoblash;
   
5. 
   dumalash podshipniklarini tanlash va hisoblash;
   
6. 
   shponkali va shlitsali birikmalarning xisobi;
   

2.LOYIHALANADIGAN DASTGOHNING TEXNIK

TAVSIFLARINI ANIQLASH

2.1. Shpindel aylanishlari chastotasining va surishning qator maxrajlarini aniqlash hamda qatorlarni xosil etish

Shpindelning aylanish sonini aniqlash formulasi (1.6)ga asosan har bir muayyan diametr uchun ma’lum aylanish soni bo’lishi lozim. Aytaylik biror bir chegara orasidagi har bir muayyan diametrga ishlov berishda dastgoh Shpindeli bir tekisda sozlanishni talab etadi. Ammo buni amalga oshiradigan Shpindel uzatmasi nixoyatda kattalashib ketadi va iqtisodiy jihatdan samarasiz bo’ladi. Shuning uchun metall kesish dastgohlarining kattagina qismi Shpindelning aylanishlarini pog’onali sozlanuvchan uzatmasi bilan ta’minlangan. Dastgoh Shpindelining n dan n_max gacha bo’lgan oraliqdagi aylanish chastotasi qatorini geometrik progressiya qonuniyatlariga muvofiq xosil etish qabul qilingan, ya’ni

n_min=n₁;
n₂=n₁ ;
n₃=n₂ =n₁ =n₁ ²;
…………………………….
n_max=n_z=n₁ ^z-1 (1.7)
bu yerda
n₁, n₂, n₃ …..n_Z – Shpindelning aylanishlari soni;
Z- Shpindelning aylanishlar pog’onasi soni;
- geometrik progressiya maxraji.
Shpindel aylanish chastotasining o’zgarishi aylanish chastotasining sozlash doirasi bilan tavsiflanadi
(1.8)
Ma’lumki, va kn_z bo’lganligi uchun (1.8) ifoda quyidagi ko’rinishni oladi:
(1.9)
bundan
, (1.10)
n_max va n_min asosida Z ga qiymatlar berib, ni aniqlash mumkin.
Shpindelning aylanishlar tezligi sozlash doirasini bilgan holda maxraj ga qiymatlar berib, uning aylanish sonlari pog’onasini aniqlash mumkin, ya’ni
, (1.11)
Z va larning qiymatlarini aniqlashda D_n–Z- grafigidan foydalanish mumkin. Grafik usulida tanlangan yoki (1.10) va (1.11) ifodalar orqali xisoblab topilgan Z va larning qiymatlari yaxlitlanadi: Z-katta yaxlit songacha: -eng yaqin normallashtirilgan qiymatgacha.
qator maxrajining qiymatlari standartlashtrilgan bo’lib OST2 N-11-1-72 ga asosan quyidagicha , bo’ladi: =1,06; 1,12; 1,26; 1,41; 1,58; 1,78; 2.
Mayda seriyalab ishlab chiqarishda ishlatiladigan ko’pchilik maxsuslashtirilgan va universal dastgohlarda = 1,26 va =1,41 bo’lishi yetarli yaxshi eksplutatsiya sharotlarini ta’minlaydi. Yalpi va seriyalab ishlab chiqarishda ishlatiladigan, uzatma zanjirida almashuvchan tishli g’ildiraklari bo’lishi ahamiyatga olingan dastgohlarda =1,06; 1,12; 1,26 bo’lishi tavsiya etiladi.
n_max va n_min hamda Z va larning qiymatlari ma’lum bo’lsa, Shpindelning chegara oralig’idagi hamma aylanish qiymatlarini OST N1-72 bo’yicha tanlash mumkin.