Mashinasozlik instituti “Mashinasozlik теxnologiyasi” kafedrasi

4.1 Surishning, kesish tezligining va Shpindelning aylanishlar sonini chegaraviy qiymatlarini aniqlash

4.1.1. Xomaki yo’nish
Xomaki yo’nishda surish xarakatining qiymati keskichning o’lchamlarigi, kesish chuqurligiga, detalning diametriga va ishlov beriladigan materialga bog’lik holda aniqlanadi.
Xomaki yo’nishda kesish chuqurligi (t) ishlov berish uchun ishlanma sirtida qoldirilgan qo’yim miqdoriga teng qilib olinib, keskichning bir utishida yunib olinishi mumkin .
Po’latlarni xomaki yo’nishda kesish chuqurligini t= 3 -12 mm oralg’ida olish tavsiya etiladi. Aylanma sirtli prokatka qilingan detallarni xomaki yo’nish uchun diametrda qoldiriladigan qo’yim, d=120-200 mm va L= 400-800 mm bo’lganda 7,5 mm miqdorda bo’ladi. Tozalab yo’nish uchun esa qo’yim miqdori 2,5 mm . Shuning uchun xomaki yo’nishdagi eng katta kesish chuqurligini t_max = 5 mm deb qabul qilamiz. Topshirikda berilgan ma’lumotlar va aniqlangan qiymatlar asosida ma’lumotnomadagi jadvaldan surish xarakatining qiymatlarini tanlab olamiz(1.1-jadval.).

Qattik kotishmali keskich bilan xomaki yo’nishdagi surish qiymatlari, S mm|ayl.

1.1-Jadval

Detal diametri, mm	Keskich dastasi o’lchami, mm	Konstruktsion uglerodli po’lat
		Kesish chuqurligi, mm
		3 gacha	3 dan 5 gacha
40 – 60gacha	16 x 25		0.4 – 0,8
100- 400 gacha	25 x 25		0,7 – 1,2

Uzlukli yuzalarga ishlov berishda va zarbali ishlash sharoiti uchun tuzatish koeffitsienti K = 0,75 – 0,85. Toblangan po’latlarga ishlov berishda uning qattiqligi HRC 44-56 bulsa, K = 0,8 teng.

SHularni e’tiborga olgan holda xomaki yo’nishdagi surish xarakatining chegaraviy qiymatlarini aniqlaymiz.

S = S · K · K = 0,4· 0,75 · 0,8 = 0,24 mm/ ayl;

S = S = 1,2 mm/ayl.
Tokarlik dastgohlarida kesish tezligini quyidagi empirik formula bilan xisoblanadi :
V= · K_v , m/min.
Texnologik jarayonda bitta kesuvchi asbob ishtirok etsa, uning turg’unligi T= 30- 60 min . T= 60 min. bo’lgan qiymatini qabul qilamiz.
Formuladagi koeffitsient S_v va daraja ko’rsatgichlarning qiymatlarini ma’lumotnomadagi jadvaldan (269 bet) olamiz.
Mustaxkamlik chegarasi MPa bo’lgan uglerodli po’latlarni T15K6 qattiq qotishmali keskich bilan S=0.3 mm/ayl gacha bo’lgan surish tezligida bo’ylama yo’nish uchun S_V=420; X=0,15; y=0,20; m=0,20.
Tuzatish koeffitsienti K_V=K₁· K₂· K₃· K₄. Ularning qiymati quyidagicha :
-ishlov beriladigan materialni fizik-mexanik xossalarini xisobga oluvchi koeffitsient
K₁=K_mv=K_g· ( )ⁿ_v (1-jadval. 261 saxifa)
bunda K_g=I ; n_V=I, (2-jadval. 262 saxifa)
Demak
K₁=K_Mv=I· ( )¹=1.785;
Ishlov beriladigan yuzani xolatini xisobga oluvchi koeffitsient
K₂=K_nv=0.9 (5-jadval. 263-saxifa);
-kesuvchi asbob materialini xisobga oluvchi koeffitsient
K₃=K_Uv=I (6-jadval. 263-saxifa);
Hg,,mm,p,.[.v b

-keskichni rejadagi asosiy burchagi ( ) qiymatlarini xisobga oluvchi koeffitsient K₄-=K _v= 0.9 Chunki konstruktsion uglerodli po’latlarni yo’nishda qattiq kotishmali to’g’ri o’tuvchi keskichlarda .

Yuqorida keltirilgan hamma koeffitsientlarni va daraja ko’rsatgichlarini xisobga olgan holda kesish chegaraviy qiymatlarni xisobga olamiz:
a) MPa, K₁=1,785, S =0.24 mm/ayl.
V^x_max= = =281m|dak.
b) , K₁=1· ( )¹=0,75, S =0,24 mm|ayl.

V = = ·0,75 · 0,9 ·1· 0,9= 116,6 m|dak.

Surish xarakatining S=1,2 mm|ayl qiymati uchun ma’lumotnomadagi 17- jadvaldan(269-bet) surishning S>0,7
mm|aylbo’lgan qiymatiga oid koeffitsient va daraja kursatgichlarning miqdorlarini yozib olamiz.
S_v=340, =0,15, =0,45, m=0,20.
Tuzatish koeffitsientlari avvalgidek K₁=1,785( =420 MPa);
K₁=0,75( =1000MPa); K₂=0,9; K₃=1; K₄=0,9. Demak kesish tezligi:
a) =420 MPa, S=1,2mm|ayl, K₁=1,785.

V = K₁ ·K₂ ·K₃ ·K₄= · 1,785· 0,9· 1· 0,9=

156 m/dak.
b) , S = 1,2 mm|ayl, K₁=0,75.

V = K₁ ·K₂ ·K₃ ·K₄= · 0,75 · 0,9 · 1 · 0,9 =

65 m|min.
Demak yo’nishdagi kesish tezligining chegaraviy qiymatlari
V = 65 m|min; V =281 m|min.
Shpindelning xomaki yo’nishdagi kesish tezliklariga oid bo’lgan chegaraviy aylanishlar sonini topamiz:

n = = =82,8 ayl|min,

n = = =1789 ayl|min.