“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

14-jadval. 
 
 
V 
N 
NV 
KN
2 
F 
F
ur
 
L 
Hajmi, m
3
 
To`qilgan  Qirqilgan 
0 
- 
10 
- 
- 
- 
- 
17 
100 
- 
1700 
1 
- 
14 
2 
28 
6 
34 
17 
20 
- 
3400 
1 
20 
10 
- 
- 
- 
- 
32 
80 
2560 
- 
2 
- 
10 
4 
40 
24 
64 
32 
- 
1600 
- 
2 
50 
10 
- 
- 
- 
- 
17 
50 
- 
850 
3 
- 
14 
2 
28 
6 
34 
- 
- 
- 
- 
 

---

 
90 
Mexanizatsiyalashgan bo`lim guruhlarni tashkil etishda mahalliy sharoitga mos 
keladigan,  mexanizatsiya  vositalarini  aniqlash  imkonini  beradigan  quyidagi 
mulohazalarni inobatga olish zarur: 

  Yerli  asosni  qurishda  yo`l  chetidagi  tuproq  uyumlaridan  foydalanib 
uning eng kam tannarhiga erishish; 

  Ishchi  nuqtalar,  tuproq  uyumi  yuzasidagi  notekisliklarni  qisman 
o`zgartirishda iloji boricha greyder-elevatordan foydalanmaslik; 

  Yengil  va  o`zaro  yengil  bog`langan  balandligi  1,2  m  bo`lgan  tuproq 
ishlarini  buldozer  bilan  bajarish  qimmati  skreperlarga  nisbatan  kam 
bo`ladi.  Buldozerlar  bilan  tuproq  ishlarini  bajarishda  uning  siljitish 
masofasi 50 m.dan ortmasligi kerak; 

  Ko`p  yuk  ko`taradigan  shinali  o`zi  yurar  skreperlar  yordamida  tuproq 
ishlarini  bajarish  tannarhi  ham  kam  sig`imli  skreperlar,  shuningdek 
temir-zanjir  g`ildirakli  skreperlarga  nisbatan  kam  bo`ladi.  Skreperlar 
yordamida  tuproqlarni  1,5  km.gacha  bo`lgan  masofaga  olib  borish  va 
yoyish ishlari avtomobil transportida tashishga nisbatan arzon bo`ladi; 

 
Transport vositalarining turi va tuproqni yuklash usullaridan qat’iy nazar 
iqtisodiy samaradorlik transport vositalarining yuk ko`tarish qobiliyatlari 
va ularning tezligini oshirish bilan ko`payadi; 

  Traktor  tirkamalari  yordamida  1  km.gacha  bo`lgan  masofaga  tuproq 
tashish unumdorligi avtomobilga nisbatan 2-3 barobar yuqori bo`ladi. 
To`g`ri  kovishli  ekskavatorlar  qum  va  shag`al  uyumlari  havzasida,  botqoqli
 
joylar  va  qishda  tuproq  qurilish  ishlarida  qo`llaniladi.  Cho`mich  hajmi  0,5-0,65  m
3
 
bo`lgan ekskovatorlar yordamida 9 m.gacha bo`lgan balandlikda ish olib boriladi.