“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

2. Suv o`tkazuvchi quvurlar va ularning elementlari. 
Suv  o`tkazuvchi  quvurlar  oddiy  suv  o`tkazuvchi  inshootlar  bo`lib,  kam 
hajmdagi  suvlarni  o`tkazishga  mo`ljallangan.  Suv  o`tkazuvchi  quvurlar  doiraviy  va 
to`g`ri to`rtburchakli kesimlarda  0,75  m dan kam bo`lmagan o`lchamdagi tuynukda, 
bir  qancha  quvurlardan  iborat  ko`p  tuynukli  bo`lishi  mumkin.    Doiraviy 
suvo`tkazuvchi  quvur  quyidagi  elementlardan  tashkil  topadi:  poydevor,  quvurga 
suvni  bir  ravonda    kirishini  va  undan  chiqishini  ta’minlovchi  va  ko`tarma  yon 
bag`rini qo`llovchi asosiy zvenolar va tuynuklar.  
Keyingi yillarda temir beton konstruktsiyali sun’iy inshoatlar yo`l qurilishida 
keng  tarqalmoqda.  Temir  beton  quvir,  kichik  va  o`rta  o`lchamdagi  ko`priklarni 
qurishda,  shuningdek  katta  ravonali  (prolyot)  ko`priklarda  qo`llanilmoqda. 
Zavodlarda  tayyorlangan  va  tashib  keltirilib  ko`targichlar  yordamida  joylarga 
o`rnatiladigan  yig`ma  temir  betonli  ko`prik  qismlari  va  quvirlarga  alohida  e’tibor 
berilmoqda. 
Quvirlar tayyorlangan joylarga o`rnatilishidan oldin uning tagiga kamida 0,5 
m qalinlikda yumshoq ashyo to`shaladi. U avtomobil harakatidan keladigan dinamik 
yuklamani  so`ndirish  uchun hizmat  qiladi,  chunki  ko`prikka  yaqinlashganda harakat 
tezligini pasaytirmaydi. Quvirlar qurilishi ko`prikka nisbatan arzon bo`lganligi uchun 
kichik ariqlar, soylardan o`tadigan joylarga quvirlar o`rnatiladi. 

---

 
122 
Quvirlar  bosimsiz  va  bosimli  bo`lishi  mumkin.  Bosimsiz  quvirlarning  ichki 
teshigi  mavjud  suvlarni  to`xtovsiz  o`tib  ketishi  uchun  yetarli  bo`ladi.  Bosimli 
quvirlarda esa uning suv kirish tomonida ortiqcha suv to`planib qoladi. Quvirga hisob 
asosida bo`ylama nishoblik beriladi. O`tadigan suv miqdoriga karab quvirlar bir yoki 
ko`p  teshikli  bo`lishi  mumkin.  Quvirga  suv  kirishi  va  undan  chiqib  ketishini 
yaxshilash maqsadida uning ikki tomoniga maxsus shakl beriladi (54-rasm).