“Mashinasozlik” fakultеti ― Yer usti transport tizimlari

8.1 Yuk avtomobilini tanlashga qo’yilgan asosiy talablar. 
 
Yuk avtomobilini tanlashda undan eng samarali foydalanishni nazaqrda tutish 
hamda quydagilarni hisobga olish lozim: 
-tanlanayotgan yuk avtomobilining tashiluvchi yuk turi va uning upokovkasiga 
mosligi; 
-yuk oqimi yuk partiyasi miqdorixarakteri, tarkibi toshish masofasi; 
-har xil, ayniqsa alohida sharoitni talab etuvchi yuklarni toshishda avtomobillarn 
iishlatish yo‘l va iqlim sharoitlari; 
-ortish-tushirish operatsiyalarini bajarish usullari. 
Mexanizatsiyalashgan usullarni qo‘llashda avtomobil‘ yuk ko‘taruvchanligining 
ortish-tushirish vositalari turi va quvvatiga mosligi; 
-yuk oboroti tarkibini hisobga olgan holda ayni tashishning kelajakda 
rivojlanishi; 
-yuklarni tashib berish muddati;
-transport vositasining anq sharoitlardagi ish unimi; 
- har xil turdagi transport vositasinng qo‘llashdagi tashish tannarxi. 

---

52 
Yuk oqiming yo‘nalishi va miqdori transport vositalarinig yuklanish darajasi 
va yuk ko‘taruvchanligidan foydalanish imkoniyatini ko‘rsatadi. Bunda toshiladigan 
yuk turi, uning upokovkasi va kuzovning yuk sig‘dira olish xususiyatlarining alohida 
ahamiyati bor. 
Avtomobillarning tanlashdan ularning konstruksiyasiga e‘tibor berish 
muhim.Bunda bir tomondan, avtomobilning tortish- dinamik va iqtisodiy 
xususiyatlarini, ikkinchi tomondan, ayni kuzov turning tashiladigan yuk turi
(upokovkasi), solishtirma og‘irligi va gabaritlarini hisobga olgan holda tashish 
xususiyatlari inobatga olinishi lozim. 
Hozigi kunda transport vositalarini har xil ekspluatatsiya sharoitlari uchun 
tanlashga mos keluvchi yagona usul mavjud emas. Shuning uchun transport vosidan 
aniq sharoitda foydalanish shart-sharoitlariga xos ayrim hollarnigina ko‘rib 
chiqiladi.Masalan, qanday aniq sharoitda universal bortli va samosval avtomobili, 
qaerda tirkamali yoki yarim tirkamali avtopoezlar va yolg‘iz avtomobillar, qaerda 
tyagachlarni almashinuvchi tirkama yoki yarim tirkamalar bilan ishlatilgani yaxshiva 
h.k aniq ekspluatatsiya sharoitlarini hisobga olgan holdagi transport vositalarini 
tanlash usullarini ko‘rib chiqamiz.