Mashinalarni traktorga ulash usullari va qurilmalari, ularni tuzilishi va ishlashi

AGROTEXNIK TALABLAR. Paхta tеrish mashinalari tuzilishi va tехnоlоgik ish jarayonining bajarilish tartibiga ko‘ra, mехanik, pnеvmatik, elеktrоmехanik va bоshqa turlarga bo‘linadi. Ulardan kеng tarqalgani mехanik turdagilari bo‘lib, quyida rеspublikamizda kеng qo‘llanilgan va хоzirgi kunda ishlatilayotgan, vеrtikal va gоrizоntal shpindеlli mashinalar to‘g‘risida tanishtirib o‘tamiz.
14ХV-2,4 to‘rt qatоrli vеrtikal-shpindеlli paхta tеrish mashinasi qatоr оralari 60 sm qilib ekilgan g‘o‘zaning оchilgan ko‘saklaridan paхta hоsilini tеrib оlish uchun mo‘ljallangan. Mashina T-28Х4, TTZ-60.11 traktоrlarigao‘rnatilib ishlatiladi. Mashina ishlaganda traktоr kеtinga yurish uzatmalarida harakatlanadi, traktоrning оldingi g‘ildiragi bоshqarish bilan birgalikda mashina ramasining оldingi qismiga o‘rnatiladi.
63. . MX-1,8 vertikal shpindelli paxta terish mashinasining tuzilishi va ishlash jarayoni

Paxta hosilini terib olishda tik (MX-1,8, MX-2,4 ) va gorizontal (Keys-2022) shpindelli paxta terish mashinalaridan (23 -rasm) foydalaniladi. Bunda terish apparatining ishchi qismi hisoblangan tik shpindellar 1 g‘o‘za poyasiga nisbatan tik - parallel holda harakatlanib, g‘o‘za tupini siqadi va tishlari bilan ochilgan ko‘saklardan paxtani o‘ziga ilashtirib o‘rab oladi, konussimon gorizontal shpindellar 2 (23 -rasm, b) esa, g‘o‘za poyasiga nisbatan perpendikulyar holda harakatlanib, uning ichiga kirib boradi va ochilgan ko‘saklardan paxtani o‘ziga o‘rab terib oladi.Paxta hosili asosan mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan MX-1,8 rusumli tik shpindelli va “Keys” 2022 rusumli gorizontal shpindelli paxta terish mashinalari bilan terib olinadi. MX-1,8 rusumli tik shpindelli paxta terish mashinasi traktorga yarim osma holatda o‘rnatilgan bo‘lib, u terish apparati 6 ( 24 -rasm), g‘o‘zapoya ko‘targich 5, havo so‘ruvchi kanal 2, ventilyator 3, haydovchi kanal 4 va bunker 5 dan iborat. Har bir g‘o‘za qatoridagi paxtani terib olish uchun ishlatiladigan terish apparati 6 oldingi va keyingi shpindelli barabanlar 7 dan tashkil topgan. Paxtani terib olish jarayoni quyidagicha kechadi. Mashina oldinga harakatlanganda tup ko‘targich 5 yotib qolgan g‘o‘za tuplarini yerdan ko‘tarib terish apparati 6 ning oldingi shpindellar juftligining orasidagi tirqishga uzatib beradi. G‘o‘za tuplari shpindelli barabanlar 7 orasidagi tirqishdan o‘tayotganda ikki tarafidan aylanma harakatdagi tik shpindellar bilan ishlov berilib, to‘liq ochilgan paxtalarni o‘ziga o‘rab oladi. Shu bilan birga ular barabanlar atrofida harakatlanib paxtani shpindeldan ajratib olish kamerasiga kiradi. Bu yerda shpindellar teskarisiga aylantiriladi va ulardagi paxtalar ajratgichlar yordamida shpindeldan ajratib olinib, so‘ngra ular qabul kamerasiga uzatiladi Qabul kamerasiga tushgan paxtalar so‘ruvchi kanal 2 bo‘ylab ventelyator 3 hosil qilgan havo oqimi bilan so‘rib olinib haydovchi kanal 4 orqali bunker 8 ga uzatiladi.Vertikal (tik) shpindelli paxta terish mashinasini ishga tayyorlashda quyidagi sozlashlar amalga oshirilishi lozim: terish apparati 6 ni mashinaning bo‘ylama o‘qiga nisbatan to‘g‘ri joylashishi; shpindelli barabanlarni vertikal tekislikka nisbatan parallelligi; shpindellarni shaxmatsimon o‘rnatilishi; terish apparatlarining ish tirqishlari (26-36 mm); paxtani shpindellardan to‘la ajratib olish uchun ajratgichlar bilan shpindellar orasidagi masofa (ajratkich cho‘tkalari qillari shpindel tishlari orasiga 1,5 mm ga kirib turishi); texnologik qaytargichlar va apparat eshikchalarining holati (qo‘llanmaga muvofiq).

64. “Kеys-2022” paхta tеrish mashinasining tеrish apparati va uni