Машиналар ишончлиги ва техник сервис. Machine reliability and maintenance

i
Q
i
n
i
Q
i
E
i
n
i
E
F
c
Σ
Σ
=
Σ
Σ
=
∑
∑
1
=
1
=
+
=
n
i
m
i
c
j
G
i
E
F
;
;
u
c
f
i
Q
Q
F
Σ
Σ
=
[
]
к
к
M
c
n
i
c
B
P
G
W
i
m
m
T
F
,
,
∑
2
=
=
46.Машинанинг 
таъмирлашга 
яроқлилик 
коэффициентини 
қайси формула 
ѐрдамида баҳолаш 
мумкин. 
ур
i
j
j
я
т
q
G
ур
G
F
Σ
Σ
Σ
=
.
,
.
m
занг
я
т
G
G
F
Σ
=
,
.
m
зич
я
т
N
N
F
Σ
Σ
=
,
.
M
Т
я
т
N
N
F
l
в
Σ
Σ
=
47.Жамлашнинг 
асосий мақсади 
Деталлар 
бирикмаларини 
Ўлчамлари бѝйича 
деталларни танлаш 
Узеллар ва 
бирикмаларни 
Узеллар учун 
деталлар

---

нима. 
таъмирлаш 
ѝлчамлари бѝйича 
танлаш,баъзи 
бирикмалар учун 
деталларни танлаш
ва тайерлаш 
йиғиш 
комплектини 
танлаш 
48.Комплектланган 
деталлар неча хил 
усулда танланади. 
Уч хил усулда 
Тѝрт хил усулда 
Беш хил усулда 
Икки хил 
усулда 
49.Қандай деталлар 
массасига асосан 
танланади. 
Шатун ва 
поршенлар 
Шестерня ва 
юлдузчалар 
Плунжер
жуфтлари, 
золотниклар 
Втулка,
вкладиш, 
прокладка. 
50.Деталларни 
жамлашнинг асосий 
мақсади. 
Туташувчи
деталларни 
таъмирлаш 
ѝлчамлари бѝйича 
танлаш ва жамлаш, 
йиғиш жойларига 
етказиш 
Тиклаш турини 
аниқлаш 
Узел
бирикмаларни 
йиғиш 
Деталларни
ѝлчам бѝйича 
танлаш 
51.Трактор
поршенларини 
жамлашда уларнинг 
оғирлиги бир 
биридан қанчагача 
фарқ қилиш рухсат 
этилади. 
10 грамм 
25 грамм 
15 грамм 
30 грамм 
52.Машиналарни 
йиғиш кетма-
кетлиги ва умумий 
йиғиш қоидасини 
айтинг. 
Машина
бирикмалари, 
кейин узел ва 
агрегатлар 
йиғилади. Йиғиш 
кетма-кетли ҳамма 
вақт ҳам йиғишга 
тескари эмас. У 
техник 
ҳужжатларга 
асосан амалга 
оширилади 
Йиғишга нисбатан 
тескари кетма-
кетликда 
Йиғиш узеллар 
ва агрегатлардан 
амалга 
оширилади 
Йиғиш
агрегатларида 
амалга 
оширилиб 
уларни базовий 
деталларга 
қѝйишдан 
иборат 
53.Чиниқтиришдан 
мақсад нима. 
Аварияларни
олдини олиш 
мақсадида 
юкламларни аста-
секин ошириш 
туқнашиш 
юзаларини 
ошириш 
Ноаниқликни
бартараф этиш 
Камчиликларни
бартараф этиш 
Деталлар ва 
узеллардаги 
нуқсонларни 
бартараф этиш 
54.Двигателларнинг 
чиниқтириш 
вақтини қандай 
камайтириш 
мумкин. 
Ёнилғи ва мойга 
махсус 
қѝшимчаларни
(Р. С1. S. полимер 
ва бошқаларни) 
қѝшиш билан 
Картердаги мой 
ҳароратини 
пасайтириш билан 
Двигателнинг
йѝналишлар 
сонини ошириш 
билан 
Совутувчи
суюқлик 
ҳароратини 
пасайтириш 
билан 
55.Чиниқтириш 
қоидасига риоя 
қилмаслик қандай 
оқибатларга олиб 
келиши мумкин. 
Нормал
фойдаланиш даври 
камаяди, бузилиш 
ва фойдаланиш 
харажатлари 
Навбатдаги
фойдаланиш 
муддатига деярлик 
таъсир этмайди 
Навбатдаги
фойдаланиш 
самарадорлигига 
умуман таъсир 
этмайди 
Нормал 
фойдаланиш 
даврининг 
ортишига олиб 
келади. 

---

ортиш эҳтимоли 
кѝпаяди. 
56.Клапанлар 
притир қилингандан 
кейин унинг сифати 
қандай 
текширилади. 
Керосин
ѐрдамида, 
пневмоприборда, 
клапан 
тарелкасида бутун 
айланаш бѝйича 
қалинлиги 2-3 мм 
ли полосалар бор-
йѝқлиги 
Кѝз билан 
чамалаб 
Притир қилиш 
вақти бѝйича 
Клапанни
ѝтириш юзаси 
бѝйича 
57.Гидротизимлард
аги тишли 
насосларининг 
фойдали иш 
коэффициенти 
қанчадан 
пасайганда капитал 
таъмирлашга 
жѝнатилади. 
0,6 дан 
0,8 дан 
0,75 дан 
0,9 дан. 
58.Деталларни 
пластик 
деформация 
усулида 
тиклашнинг 
моҳияти нимада. 
Детал ашѐси 
ташки ва ички куч 
таъсирида шакл ва 
ѝлчамларини 
ѝзгартириш 
хусусиятига 
эгалиги 
Барча
металларнинг 
пластик 
хусусиятига 
эгалиги 
Босим таъсирида 
металлнинг
пластликка 
эгалиги 
Босим
таъсирида 
металлнинг 
пластикликка 
эга эмаслиги. 
59.Тажриба – 
механика 
корхонасида 
поршен
бармоқлари қандай 
тикланади. 
Бармоқларни
емирилиш
катталиги бѝйича 
саралаш совуқ 
ҳолда эзиб 
кенгайтириш, 
термик ишлов 
бериш 
(цементациялаш ва 
тоблаш), 
жилвирлаш ва 
полировка қилиш 
Қиздириб эзилади 
Ремонт ѝлчамига 
келтириб 
жилвирлаш 
Ташқи
юзасига метал 
эритиб қоплаш 
60.Электроѐйли 
флюс остида 
пайвандлашнинг 
афзаллиги нимада. 
Ёй ҳосил бѝлиш 
зонасига 
флюснинг 
берилиши, эриб 
унинг ҳимоя 
қобиғини ҳосил 
қилиши, унинг 
ҳаводаги О,S,Р 
билан бирлашига 
йѝл қѝймаслиги, 
металл сачрашини 
олдини олиши. 
Махсус флюслар 
билан электродлар 
ишлатилиши 
Пайвандлаш ва 
эритиб қоплаш 
флюс остида 
олиб борилади 
Ёй ҳосил 
бѝлиши 
зонасига флюс 
берилиши
61.Корпусли 
деталлардаги 
дарзли жойларни 
таъмирлашда 
қандай полимер 
материаллари 
ишлатилади. 
Эпоксид
симолалари ѐки К-
115 компаунди 
Полистирол, 
текстолит, 
геминакс 
материаллари 
ГИРК русумли 
зичловчи 
замазкалар 
ВФ герметаги, 
ГЭН-15 (В) 
эластомери 

---

62.Деталларни 
комплектлаш 
жараѐнида поршен 
бармоқларига 
қандай рақамлар 
тамғаланади. 
0,1, 0,2 ѐки 0,3 
рақамлари 
1,2 ѐки 3 
рақамлари 
5, 6 ѐки 7 
рақамлари 
20, 21 ѐки 22 
рақамлари 
63.Ҳимояловчи 
газлар муҳитида 
пайвандлаш ва 
эритиб қоплашнинг 
моҳияти нимада. 
Унинг 
афзалликлари. 
Ёниш зонасига
тушган инертли 
газлар ( аргон ва 
бошқалар) ҳавони 
ва металлга 
зарарли бѝлган 
компонентларни 
сиқиб чиқариб 
шлак қатламининг 
ҳосил бѝлишининг 
олдини олади 
Флюс остида 
пайвандлашга 
нисбатан 
авзалликка эга 
эмас 
Ёниш зонасига 
тушган газлар 
чок сифатини 
яхшилайди 
Деталдаги 
металл 
таркибини 
сақлаб 
қолишга 
эришамиз. 
64.Ишлаш 
жараѐнида тирсакли 
валнинг дастлабки 
шаклининг 
бузилишини нима 
билан тушунтириш 
мумкин. 
Ҳаммаси тѝғри 
Вал материалига 
ҳарорат таъсири ва 
ташқи ейилиши 
натижасида 
Механик ейилиш 
ва динамик 
юклама таъсири 
натижасида 
Буровчи
юкламалар 
таъсири 
оқибатида 
65.Флюс остида 
эритиб қоплашда 
детал диаметри 
қанча бѝлиши 
лозим. 
40-50 мм дан 
баланд 
30 мм дан кам 
10-20 мм 
атрофида 
70 мм дан 
баланд 
66.Қандай деталлар 
электроэрозион 
ейилишга учрайди. 
Электр
жиҳозларининг 
контактлари, 
свечаларнинг 
электродлари 
Цилиндрлар
блоки, редуктор 
гилофи, картерлар 
Кронштейнлар,
таянч 
тиргиклари, 
ричаглар, 
вилкалар 
Шпинделлар, 
ажраткичлар, 
пичоқлар, 
занжирлар 
67.Қандай деталлар 
иссиқлик 
таъсиридаги 
ейилишга учрайди. 
Клапанлар, 
цилиндрлар 
каллаклари, 
поршенлар, газ 
чиказиш 
коллекторлари 
Золотниклар, 
плунжерлар, 
бармоқлар 
Болтлар, 
гайкалар, 
шпилкалар, 
шпинкалар 
Ажраткичлар, 
шнеклар, 
транспортерла
р. 
68.Ёйли разряд 
ҳодисаси ва ундан 
металларни 
суюлтириш учун 
фойдаланиш 
мумкинлиги ҳақида 
илк бор қайси олим 
томонидан 
аниқланган 
В.В.Петров 
томонидан 
Н.Н.Бенардос 
томонидан 
Н.Г.Славянов 
томонидан 
Амонтон ва 
Ш.О.Кулон 
томонидан 
69.Тақсимланиш 
валининг эритиб 
қопланган 
кулачокларига 
Махсус
копирловчи (нусха 
кѝчирувчи) 
станокларда 
Токарлик
станогида 
Чархлаш
станогида 
Шаблон
ѐрдамида 
қѝлда ишлов 
бериш 

---

қандай ишлов 
берилади. 
жилвирлаш 
ѐрдамида 
70.Машина 
деталларининг 
шикастланиши ва 
емирилишга қандай 
омиллар таъсир 
этади. 
Ҳаммаси тѝғри 
Физик таъсир 
остида бузилиш 
Ишқаланиш
таъсирида юза 
қатламининг 
бузилиши 
Механик
таъсир остида 
бузилиш 
71.Эҳтимоллик 
назариясида 
тақсимот 
қонунларини 
танлаш қайси 
кѝрсатгич 
асосида амалга 
оширилади. 
Вариация
коэффициенти 
асосида 
Тенг
мустаҳкамлик 
кѝрсаткичи 
асосида 
Чидамлилик
коэффициенти 
асосида 
Техник,
техник-
иқтисодиѐт ва 
технологик 
мезон 
коэффециентла
ри асосида 
72.Деталларнинг 
шакл ва 
ѝлчамларининг 
ѝзгаришига қайси 
ейилиш тури 
кѝпроқ 
таъсир этади. 
Абразивли 
Кавитацион 
Толиқиш 
Қадалиш 
73.Клапаннинг 
ейилишга кѝп
учрайдиган асосий 
жойларини айтинг. 
Клапаннинг 
қуйидаги жойлари 
ейилади: 
тарелка,стержен
ва клапан тореци 
Клапан стержени 
ейилади 
Клапан стержени 
эгилади 
Пружиналар
қотириладиган 
жойлар 
ейилади. 
74.Двигател 
каллагидаги 
клапаннинг ѝтириш 
герметиклиги қайси 
усулда 
текширилади. 
Ҳаво ѐки сув 
ѐрдамида. 
Кимѐвий усулда 
Термик усулда 
Электр токи 
билан 
75.Акумуляторлар 
батареяларининг 
ишлаш қобиляти 
қандай аниқланади. 
Электролит
сатхини текшириш 
билан, электролит 
зичлигини 
текшириш билан 
ва ҳар бир 
банкасига 
кучланишини 
урнатиш билан 
Ичини куриш 
билан 
Ток кучини 
текшириш билан 
Массасини
текшириш 
билан 
76.Аккумуляторни 
зарядлашни 
тугаганини қандай 
қилиб аниқланади. 
Зарядлашни
тугатиш 
электролитнинг 
интенсив 
қайнашига, ундаги 
ҳар бир банкадаги 
кучланиш 38 .... 34 
В дан кам 
бѝлмаслиги керак 
зарядлаш токи 
камайишига 
ѝрнатилади 
Электролитнинг
450С кѝп 
қиздириш билан 
Электролитнинг
доимий зичлиги 
билан 
Электролит
зичлиги ва 
кучланиши 
максимал 
кийматига 
эришишдан. 

---

77.Фирмали
таъмирлашнинг 
моҳияти нимадан 
иборат. 
Корхонадан
чиққан 
техникаларни 
таъмирлаш ва 
уларга корхона 
томонидан сервис 
хизматини ташқил 
қилиш, эҳтиѐт 
қисмлар билан 
таъминлаш 
Корхонанинг 
ѝзида чиниқтириш 
ва синаш 
ишларини 
бажариш, уларни 
мижозларга сотиш 
ишларини 
ташкиллаштириш 
Ейилган
деталларни 
чиқимга чиқариш 
ва улардаги 
нуқсонларни 
аниқлаш 
ишларини 
ташкиллаштириш 
Умуммақсадли
устахоналар 
томонидан 
сервис 
инларини 
ташкиллаштир
иш 
78.Лемехларни 
тиклашда қандай 
операциялар 
бажарилади. 
Ейилган юзларни 
кесиш, тиғини 
тѝғрилаш, сормайт 
билан қоплаш, 
чархлаш ва 
консервациялаш 
Темирчилик
ишлов бериш ва 
термик тоблаш 
Лемех учини 
чѝзиш ва тоблаш 
Сормайт билан 
қоплаш ва 
тоблаш 
79.Пахта териш 
машиналари 
шпинделларини 
бракка чиқариш 
белгиларини 
кѝрсатинг. 
Шпинделни 10 мм 
дан кѝпроқ
эгилиши, тишли 
юзанинг 20% дан 
кѝпроқ занглаши, 
айлана бѝйича 3 та 
тишнинг 
шикастланиши, 6 
та тишнинг кетма-
кеет шикасланиши 
ва 60 та тишнинг 
бутун юза бѝйича 
шикастланишидан 
Шпиндел
деталларини 
емирилиши ва дарз 
кетиши 
Шпинделни
занглашидан 
Пастки
втулканинг 0,5 
мм дан кѝпроқ 
ейилиши 
80.Қандай ҳолларда 
статик 
балансировка, 
қандай ҳолларда 
динамик 
балансировка 
қѝлланилади. 
Қоидага асосан 
статик 
балансировка 
узунлигидан 
диаметри катта 
бѝлган деталларда 
қѝлланилади. 
Қолган ҳолларда 
динамик 
балансировка 
қѝлланилади 
Ҳамма ҳолларда 
ҳам статик, ҳам 
динамик 
балансировка 
қѝлланиши 
мумкин 
Кѝп деталларда 
статик 
баласировка 
қѝлланилади 
Катта массали 
детал статик 
балансирланад
и 
81.Деталларни 
қайта тиклашнинг 
мақбул усулини 
танлаш деганда 
унинг асосида нима 
ѐтади. 
3-мезоннинг 
қѝлланилиши 
технологик 
(тиклаш варианти) 
ишга яроқлилиги 
(тикланган детал 
ресурсининг 
енгисига нисбати) 
техник-иқтисодий 
тикланган билан 
янги детал 
ѝртасидаги фарқ 
Иқтисодий 
кѝрсаткичлар 
Детал
шикастланиши ва 
ейилиши 
характери 
Станокларда
ишлов бериш 
мумкинлиги 
82.Деталларни 
қайта тиклаш 
технологик 
жараѐнини 
лойиҳалашда 
Тикланадиган
деталлар асосий 
нуқсонлари, қайта 
тиклаш дастур, 
қабул қилинган 
Таъмирлаш
корхонаси асосий 
параметрлари 
Техник
иқтисодий 
асослаш 
Қайта тиклаш 
усулини 
асослаш. 

---

асосий бошланғич 
қийматларни айтиб 
ѝтинг. 
қайта тиклаш 
усули, қайта 
тиклашни асослаш 
83.Қайта тиклаш 
усулини танлаш 
қандай мезонларга 
асосланади. 
Технологик, 
техник ва техник-
иқтисодий 
мезонлар асосида 
Детал нуқсонлари 
ва нуқсони 
бартараф этиш 
усуллари асосида 
Иқтисодий мезон 
асосида 
Таъмирлаш
корхонаси 
имкониятидан 
келиб чиққан 
ҳолда 
84.Техник сервис 
тушунчаси қандай 
ифодаланади. 
Барча техник 
воситалар тѝплами 
ѐрдамида 
машиналар, 
агрегатлар, 
деталлар ва 
узелларга техник 
хизмат кѝрсатиш 
ва таъмирлаш 
ҳамда уларнинг ѝз 
вақтида эҳтиѐт 
қисмлар билан 
таъминлаш ва 
алмаштириш 
тушинилади. 
Машиналардан
фойдаланиш 
чоғида уларни соз 
ҳолатдан тутиб 
туриш учун 
бажариладиган 
ишлар мажмуи 
Ишлаш
қобилиятини 
тиклаш 
мақсадида 
машинанинг 
нуқсонларини 
бартараф этиш 
ишлари мажмуи. 
Машина, 
агрегат, 
узелнинг 
ишлаш 
қобилиятини 
айрим 
қисмларини 
алмаштириш, 
тиклаш ишлар 
мажмуи. 
85.Қишлоқ хѝжалик 
машинасининг 
хизмат муддатини 
қандай тушунасиз. 
Машина
(буюм)нинг 
шундай ҳолатики, 
бунда машина 
берилган 
вазифаларни 
техник ҳужжатлар 
талабларига мос 
келувчи 
параметрлар 
бѝйича бажара 
олиш муддати. 
Машинанинг
ишлаш қобилияти 
хусусияти. 
Машинанинг
эскириш муддати 
Объектнинг
ишлаш вақти 
86.Машиналар 
чидамлилиги 
қандай 
ифодаланади. 
Машина, агрегат 
ѐки узелнинг 
техник хизмат 
кѝрсатиш ва 
таъмирлаш йѝли 
билан ишламай 
қолиш ҳамда 
нуқсонларининг 
олдини олиш, 
аниқлаш ва 
бартараф этишга 
мослашганлигидан 
иборат бѝлган 
хусусияти 
Буюмнинг ѝз иш 
кѝрсаткичларини 
сақлаш хусусияти. 
Объектнинг
ишлаш 
давомийлиги ѐки 
ҳажми 
Машина, 
агрегат, узел, 
туташманинг 
ишлаш 
қобилиятини 
сақлаш 
хусусияти. 
87.Таъмирлашга 
яроқлилик 
(таъмирбоплик) 
қандай 
ифодаланади. 
Машина, агрегат, 
узелнинг техник 
хизмат кѝрсатиш 
ва таъмирлаш йѝли 
билан ишламай 
қолиши ҳамда 
нуқсонларининг 
олдини олиш, 
Буюмнинг техник 
ҳужжатлардаги 
талабларнинг 
лоақал биттасини 
ҳам мос 
келмайдиган 
ҳолати 
Объектнинг
ишлаш 
қобилиятининг 
бузилишидан 
иборат бѝлган 
ҳодиса 
Буюмнинг ѝз 
иш 
кѝрсаткичлари
ни сақлаши ва 
сақланиш 
муддати 
давомида ва бу 
муддат 

---

аниқлаш ва 
бартараф этишга 
мослашганлигидан 
иборат бѝлган 
хусусияти. 
тугагандан 
кейин ҳам 
сақлаб туриш 
хусусияти. 
88.Машиналар 
сақланувчанлиги 
қандай 
ифодаланади. 
Буюмнинг ѝз иши 
кѝрсаткичларини 
сақлаш ва 
сақланиш муддати 
давомида ва 
муддат тугагандан 
кейин ҳам техник 
ҳужжатларда 
кѝрсатилган 
қийматларда 
сақланиб туриш 
хусусияти. 
Буюмнинг техник 
ҳужжатларда 
изоҳланган охирги 
ҳолатга қадар 
бажарадиган иши. 
Таъмирланган
машинанинг 
охирги ҳолат 
юзага келгунга 
қадар 
бажарадиган иши 
Объектнинг
календар 
муддатларда 
ишлаш 
давомийлиги 
89.Машинанинг 
бузилмасдан 
ишлашлиги қандай 
хусусиятга эга. 
Машинанинг
қандайдир 
ҳажмдаги ишни 
бажаргунга қадар 
ѝзининг ишлаш 
қобилиятини 
мажбурий 
танаффусларсиз 
сақлаш хусусияти. 
Машина, агрегат, 
узелнинг техник 
хизмат кѝрсатиш 
ва таъмирлаш йѝли 
билан нуқсонларни
бартараф этиш 
хусусияти 
Машинанинг
берилган 
вазифаларни 
бажариш 
хусусияти 
Буюмнинг
техник 
ҳужжатларда 
изоҳланган 
ҳолатга қадар 
бажарадиган 
иши 
90.Машинани 
капитал таъмирлаш 
қандай иш 
мажмуидан иборат. 
Машинанинг
исталган 
қисмларини, шу 
жумладан, баъзи 
қисмларини 
алмаштириш ѐки 
тиклаш йили 
билан буюмнинг 
ресурсини тѝлиқ 
ѐки шунга яқин 
даражада тиклаш 
ҳамда созлигини 
тиклаш учун бутун 
машинани ѐки 
агрегат, узелни 
таъмирлаш 
ишлари мажмуи. 
Машиналардан
фойдаланиш ва 
уларни сақлаш 
чоғида уларни соз 
ҳолатда тутиб 
туриш учун 
бажариладиган 
ишлар мажмуи. 
Машина, агрегат, 
узелнинг ишлаш 
қобилиятини 
таъминлаш ѐки 
тиклаш учун ҳам 
уларнинг айрим 
қисмларини 
алмаштириш 
(тиклаш) ишлари 
мажмуи. 
Ишлаш
қобилиятини 
тиклаш 
мақсадида 
машинанинг 
ѐки унинг 
айрим 
қисмларининг 
нуқсонларини 
бартараф этиш 
ишлари 
мажмуи. 
91.Қишлоқ хѝжалик 
машинасининг, узел 
ва агрегатининг 
ресурсини қандай 
тушунасиз. 
Объектнинг
техник 
ҳужжатларда 
изоҳланган охирги 
ҳолатига қадар 
бажарадиган иши. 
Объектнинг иш 
қобилиятининг 
бузилиши 
Буюмнинг
техник ҳужжат 
талабларининг 
бирортасини 
қондира 
олмайдиган 
ҳолати 
Объектнинг
ишлаш 
қобилияти 
бузилишидан 
иборат бѝлган 
ҳодиса 
92.Ишга 
қобилиятлилик деб 
нимага айтилади. 
Объектнинг ѝз 
вазифасини техник 
меъѐр ѐки 
конструкторлик 
ҳужжат 
талабларига 
Объектнинг ѝз 
иши қобилиятини 
сақлаш 
хусусиятидир 
Объектнинг
яроқлилик 
хусусиятини 
сақлаш (ѐки 
буюмни ташиш) 
даврида ва 
Объектнинг
иш ҳажмини 
бажаргунга 
қадар 
бузилмай 
ишлашлигидир 

---

мувофиқ бажара 
оладиган ҳолатига 
айтилади. 
сақлашдан кейин 
ҳам йѝқотмаслик 
хусусияти 
93.Умуммақсадли 
таъмирлаш 
устахоналари қайси 
даража турига 
мансуб деб 
ҳисоблаймиз. 
Фермер ва деҳқон 
хѝжаликлари 
даражларига 
Вилоят
даржаларига 
Туман
даражасига 
Республика
даражасига 
94.МТУ нинг бош 
биносининг 
узунлиги қандай 
танланади. 
3
5
2
=
...
,