Mashina traktor agregatlarini diagnostikalash va texnik servisi

1.6. Mashina traktor agregatlarining ish qobiliyati.
Mashina traktor agregatlaridan foydalanish jarayonida ular turli tashqi ta‘sirlar 
ostida bo‗ladi, natijada ularda kamchilik va nuqsonlar kelib chiqadi.Mashina traktor 
agregatlaridan texnik foydalanish ularni joydan joyga ko‗chirish, saqlash va 
foydalanishda texnik xizmat ko‗rsatishni o‗z ichiga oladi [23]. 
Texnik xizmat ko‗rsatish deganda yangi yoki ta‘mirdan chiqqan texnika 
vositalarini chiniqtirish (obkatka) yonilg‗i bilan ta‘minlash, texnik ko‗rikdan 
o‗tkazish va ta‘mir qilish tushuniladi. 
Har qanday texnik vositalar, qishloq xo‗jaligi mashinalari, ularning tashkil 
etuvchi qismlari unumdorligi, tejamliligi, massasi, shakli, dizayni (pardozi) va 
boshqalarga bog‗liq bo‗lgan hossalarga ega. 
Mashina traktor agregatlaridan foydalanish jarayonida mana shu hossalari 
o‗zgaradi. 
Bu hossalarni 5-ta guruxga ajratish mumkin: 
1.
Foydalanish va iste‘mol qilish hossalari (quvvat, tezlik, yonilg‗i sarfi va 
boshqalar); 
2.
Ishonchlilik hossalari; 
3.
Texnologikhossalari; 
4.
Standartlanish, unifikatsiyalanish va o‗zaro almashuvchanlik darajasi; 
5.
Dizayn (estetik ko‗rsatkichlari, tashqi ko‗rinishiv.x.k.z). 
Demak, foydalanish sifatini aniqlaydigan texnik parametrlarining barcha 
talablarini qoniqtiradigan texnika vositalari yaroqli hisoblanadi. 
Mashina traktor agregatlarining nosozligini aniqlashda, unga va ish sharoitlariga 
qo‗yiladigan asosiy va qo‗shimcha talablar nazarda tutiladi. 
Mashina traktor agregatlarining foydalanish ko‗rsatkichlarini talab etilgan muddat 
yoki ish hajmini bajarguncha bo‗lgan oraliqda barcha funksiyalarini bajara olish 
hossasi ishonchlilik deb aytiladi. Mashina traktor agregatlarining ishonchliligi uning 
buzilmasdan ishlashi, ta‘mirbobligi, saqlanuvchanligi va qismlarining har xil 
yuklamalarga chidamliligi bilan ifodalanadi. 

---

20
Mashina traktor agregatlarining foydalanish ko‗rsatkichlariga quyidagilar kiradi: 
1.
Bajariladigan ishhajmi; 
2.
Xizmatmuddati; 
3.
Resursi; 
4.
Kafolat muddati; 
5.
Kafolatlangan ishhajmi. 
Mashina traktor agregatlarining texnik holati va texnik-iqtisodiy ko‗rsatkichlari 
barcha muddatlarda barqaror bo‗lmay foydalanish jarayonidao‗zgaradi. Bunday 
o‗zgarishlarga detallarining uzluksiz eyilib borishi, mexanizmlarining texnologik 
toliqishi sabab bo‗ladi. Mashina qism va detallarining eyilishi quyidagi omillarga 
bog‗liq: 
6.
Foydalanish va iste‘mol qilish hossalari (quvvat, tezlik, yonilg‗i sarfi va 
boshqalar); 
7.
Ishonchlilik hossalari; 
8.
Texnologikhossalari; 
9.
Standartlanish, unifikatsiyalanish va o‗zaro almashuvchanlikdarajasi; 
10.
Dizayn (estetik ko‗rsatkichlari, tashqi ko‗rinishiv.x.k.z). 
Demak, foydalanish sifatini aniqlaydigan texnik parametrlarining barcha 
talablarini qoniqtiradigan texnika vositalari yaroqli hisoblanadi. 
Mashina traktor agregatlarining nosozligini aniqlashda, unga va ish sharoitlariga 
qo‗yiladigan asosiy va qo‗shimcha talablar nazarda tutiladi. 
Mashina traktor agregatlarining foydalanish ko‗rsatkichlarini talab etilgan muddat 
yoki ish hajmini bajarguncha bo‗lgan oraliqda barcha funksiyalarini bajara olish 
hossasi ishonchlilik deb aytiladi. Mashina traktor agregatlarining ishonchliligi uning 
buzilmasdan ishlashi, ta‘mirbobligi, saqlanuvchanligi va qismlarining har xil 
yuklamalarga chidamliligi bilan ifodalanadi. 
Mashina traktor agregatlarining foydalanish ko‗rsatkichlariga quyidagilar kiradi: 
6.
Bajariladigan ishhajmi; 
7.
Xizmatmuddati; 

---

21
8.
Resursi; 
9.
Kafolat muddati; 
10.
Kafolatlangan ishhajmi. 
Mashina traktor agregatlarining texnik holati va texnik-iqtisodiy ko‗rsatkichlari 
barcha muddatlarda barqaror bo‗lmay foydalanish jarayonidao‗zgaradi. Bunday 
o‗zgarishlarga detallarining uzluksiz eyilib borishi, mexanizmlarining texnologik 
toliqishi sabab bo‗ladi. Mashina qism va detallarining eyilishi quyidagi omillarga 
bog‗liq va detallarining eyilishi quyidagi omillarga bog‗liq: 
-
Detallar tayyorlangan materialning kimyoviy va fizikaviy hossalariga; 
-
Ishqalanuvchi sirtlarning ishlashsharoitiga; 
-
Solishtirma bosim miqdori va nisbiy siljishtezligiga; 
-
Detallar issiqlikdarajasiga; 
-
Moylash sifati va moymiqdoriga.