Машина деталлари маъруза курси лотин 2017 й 20 янв

vazifalari va boshqa fanlar bilan aloqasi 
 
 
Zamon  talabiga  javob  beradigan  yuqori  malakali  mutaxassislarni  tayyorlashda 
umuminjenerlik  fanlari  orasida  «Mashina  detallari»  fani  alohida  o’rin  tutadi.  Chunki  bu  fan 
mashinalarning  tarkibiy  qismi  bo’lmish  detal  va  uzellarning  tuzilishi,  ishlashi  hamda  ularni 
mustahkamlikka, bikrlikka, issiqlik va yeyilishga hisoblashning nazariy asoslarini o’rganadi. 
 
Texnika  va  texnologiya  taraqqiyoti  talabalarning  texnika  fanlarini,  jumladan,  mashina 
detallari fanini puxta bilishlarini talab etmoqda. 
 
Xalq  xo’jaligini  har  tomonlama  rivojlantirish,  mehnat  samaradorligini  oshirish,  mahsulot 
sifatini yaxshilash fan asosida yaratilgan texnikaga bog’liqdir. Texnika va texnologiyalarning jadal 
sur’atlarda  rivojlanishi,  avtomatlashtirish  va  boshqarish  tizimining  keng  miqyosda  qo’llanilishi 
texnika fanlariga bo’lgan talabni yanada kuchaytirmoqda. Shuning uchun loyihalangan mashinalar, 
ularning  detallari  mumkin  qadar  yengil,  yetarli  darajada  mustahkam,  ishqalanishga  chidamli, 
bejirim,  davlat  standartlariga  to’liq  mos  keladigan  bo’lishi  shart.  Bundan  tashqari,  detallar  ishdan 
chiqqanda ularni yangisiga tez va qulay almashtirishning ham imkoni bo’lishi zarur.       
Hozirgi  kunda  Respublikamiz  qishloq  xo’jaligida  bozor  iqtisodiyoti  va  mulkchilik 
shakllarining  o’zgarishiga  bog’liq  ravishda  chuqur  islohotlar  amalga  oshirilmoqda.  Prezidentimiz 
I.A.Karimovning «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning 
yo’llari  va  choralari»  asarida  ko’rsatilganiday  «…iqtisodiyotimizning  asosiy  tarmoqlarini 
modernizasiya  qilish  va  texnik  yangilash  mamlakatimizning  yangi  marralarni  egallashi  uchun 
kuchli  turtki  beradigan  va  jahon  bozorida  raqobatbardoshligini  ta’minlaydigan  zamonaviy 
innovasion  texnologiyalarni  joriy  qilish  bo’yicha  maqsadli  loyihalarni  o’zida  mujassam  etishi 
darkor». Prezidentimizning boshqa ma’ruzalarida ham ta’kidlab o’tilgan ushbu ko’rsatmalar qishloq 
xo’jaligini  mexanizasiyalashtirish  masalalalari  bilan  shug’ullanuvchi  olimlar  va  mutaxassislar 
zimmasiga  katta  vazifalar  yuklaydi.  Jumladan,  qishloq  xo’jaligi  mahsulotlarini  yetishtirishning 
ananaviy  texnologiyalari  va  texnik  vositalarini  energiya  va  resurs  tejamkor,  tuproq  hamda  atrof-
muhitni himoyalovchi texnika va texnologiyalar bilan yangilash zarurligi o’ta dolzarb masala bo’lib 
hisoblanadi. 
«Mashina  detallari»  fanining  asosiy  maqsadi  –  talabalarga  xalq  xo’jaligida  ishlaydigan 
mashinalarning  vazifalarini,  bajaruvchi  qismlarini  hisoblash  va  loyihalash  bo’yicha  nazariy  va 
amaliy bilimlarni berishdan iborat. 
Fanning  vazifalari  talabalarni  mashinalardagi  umumiy  funksiyalarini  bajarish  qismlarining 
turlari,  ishlatish  sohalari,  asosiy  geometrik  va  energetik  parametrlari,  ishlash  qobiliyatini 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

5
 
 
 
belgilovchi  mezonlari  bilan  tanishtirish  va  ularga  bu  mezonlar  bo’yicha  hisoblash  va  loyihalash 
usullarini o’rgatishdir. 
Mazkur  fanni  o’rganish  talabalardan  matematika,  fizika,  hisoblash  texnikasi,  nazariy 
mexanika,  materiallar  qarshiligi,  materialshunoslik,  mashinasozlik  texnologiyasi,  o’zaro 
almashuvchanlik va texnik o’lchash, chizmachilik kabi fanlardan yetarli bilimlarga ega bo’lishlarini 
talab etadi.