Mashg’ulot vaqti-2 soat Talabalar soni: 26 –30 gacha

19-Mavzu: Zamonaviy dasturlash tillari va ularning tasnifi.

Delphi dasturlash tilida obyektlar haqida.
1. Delphi interfeysi quyidagi bo‘limlardan iborat:

1. Sarlavha satri.

2. Asosiy menyu.

3. Jihozlar paneli.

4 . Boshqarish obyektlari (komponentalar) panellari.

5. Boshqarish obyektlari brauzeri.

6. Boshqarish obyektlari (obyektlar) inspektori.

7. Yaratilayotgan

ilova oynasi (forma).

8. Yaratilayotgan

ilova kodi.

Delphi muhiti

oynasining sarlavha satri

standart ko‘rinishga ega

bo‘lib, unda ilovaning nomi, unda yaratilayotgan loyiha nomi va oynani yashirish, o‘lchovini o‘zgartirish va uni yopish uchun xizmat qiladigan uchta tugma joylashgan.

2. Delphining asosiy menyusi 11 ta bo‘limdan iborat bo‘lib, ular

quyidagilardir:

1. File (Fayl).

2. Edit (Tahrirlash).

3. Search (Qidiruv).

4. View (Ko‘rinish).

5. Project (Loyiha).

6. Run (ishga tushirish).

7. Component (Boshqarish obyektlari).

8. Database (Ma’lumotlar ombori).

9. Tools (Jihozlar).

10. Window (Oynalar).

11. Help (Yordam).

3. Delphi Uskunalar paneli va obyekt (komponenta)lar paneli.

Uskunalar panelida ko‘p ishlatiladigan buyruqlarning tugmalari joylashgan

bo‘lib, bu ularni asosiy menyuga kirmasdan ishlatish imkonini beradi.

Jihozlar panelida o‘ndan ortiq tugmalar bo‘lib, ularga yangilarini qo‘shish,

ba’zilarini olib tashlash mumkin.

Komponenta deb yaratilayotgan ilovaga joylash uchun mo‘ljallangan

turli boshqarish elementlari (obyektlar)ga aytiladi. Vizual dasturlash shu

boshqarish elementlarini ilova oynasiga joylash va uning xossalarini

o‘zgartirish orqali amalga oshiriladi. Delphida yuzlab boshqarish

elementlari bo‘lib, ular yigirmadan ortiq komponentalar paneliga joylab

chiqilgan.

4. Delphi oynalari. Delphi ning asosiy oynasidan tashqari yana bir

qator oynalari bo‘lib, ularning asosiy oyna ichida joylashishini o‘zgartirish,

ularni yashirish, ekranga chiqarish, o‘lchamlarini o‘zgartirish mumkin. Bu

oynalardan birinchi forma oynasi deb ataladi va unda yaratilayotgan

ilovaning asosiy oynasining ko‘rinishi aks etadi. Bu oynaning o‘lchamlarini

o‘zgartirish bilan yaratilayotgan ilova oynasining o‘lchamlarini o‘zgartirish

mumkin. Unga komponentalar panelidan kerakli komponentalarni

sichqoncha yordamida sudrab o‘tkaziladi va ularning o‘zaro joylashishi

rejalashtiriladi. Bu oynani yangi ilova oynasi yoki sodda qilib ilova oynasi

deb ataymiz. U bilan ishlash uning o‘lchamlarini o‘zgartirish, unga yangi

boshqarish elementlarini joylash va bu elementlarning joylashishini

o‘zgartirishdan iborat bo‘ladi.