Mashg‘ulot mavzu: Hovuzlar flora va faunasi o’rganish Mashg‘ulotning maqsadi

Plankton. Bu suv omborlari fitoplanktonlari orasida asosan bahor­da va kuzda diatom suv o‘tllari (Asterioneda, Melosiid) dominantlik qilsa yozda ko‘k yashil (Anabaena, Aphanizomenan, Micracystis) o‘tlari hukmronlik qiladi. Bu vaqtda ular suv o‘tlari umumiy bio- massasining 90% ni tashkil etadi va suvni kuchli “gullashi”ga sabab bo‘ladi.
Yalpi zooplankton vakillariga: Cladoceralardan - Daphnia langispina, Bosminalarning bir nechta turlari va Ceriodaphnialar, kolovratkalardan-, Asplanchina, Keratella, Polyarthra, Brachionus, Cyclops va DiaptomusXamvng bir necha turlari kiradi. Bundan tashqari suv ombori planktoni tarkibini Dreissena mollyuskalari bir necha turlari yuqori va o‘rta zonalarida kolovratkalar, damba oldi zonasida qisqichbaqasimonlar tashkil qiladi.
Bentos. Makrofitlar asosan sohil bo‘yi uchastkalarida rivojlanadi. Ular asosan havo-suv vakillari (qamish, trosnik, rogos, osika) va suv bag‘ri (rdest, unit, va boshqa) o‘simliklaridan iborat. Suzuvchi bargli o‘simliklar (kuvshenka, kubishka, ryaska) tinch suvli joylarida rivoj­lanadi. Makrofitlar rivojlanishi darajasi suv omborlari sathining reji­miga bog‘liq bo‘ladi. Ularda qishki va yozgi suv sathi tushishi o‘sim- lik qoplamlarini zaif rivojlanishiga sabab bo‘ladi. Suv sathi o‘zgar- mas, doimiy bo‘lgan suv omborlari bo‘lgan yuqori qismlari fitobentosi
Brachipus stagnalis qisqichbaqasidir. Janubiy va Janubiy-Sharqiy Osiyoning Rossiya qismi va G’arbiy Sibiming sho‘rlangan cho‘llarida Artemia salina jabraoyoqli qisqichbaqalari uchraydi. Bu qisqichbaqalaming kattaligi ko‘llar suvining sho‘rlanish konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘lib, ko‘l suvi sho‘rlanishi 22 dan 3% gacha tushib ketsa qisqichbaqalar tana uzunligi ham 8 mm dan 18 mm gacha kattalashadi.

8. 
   - rasm. Bargoyoqli qisqichbaqasimonlarni turlari. (E.N.
   Pavlovskiy, S.G. Lepneva bo‘yicha, 1948)
   

1- Jabraoyoq; 2 - erkak jabraoyoq boshi; 3 - jabraoyoq qo ‘shilishi;
4 - qalqondorlar suvda; 5 - qalqondor; 6 - sizikus; 7 - sizikus
qo ‘shilishi; 8 — lintseus.
Bahorgi o‘tloqlarda jabraoyoqli qisqichbaqalar bilan birga, bahorgi o‘tloqlar qisqichbaqasimonlarini yirik vakili Lepidurus productus qalqondor qisqichbaqalari ko‘plab tarqalgan.
Qalqondorlar tanasi uzunligi 4-5 sm, ulaming yassilashgan gavda- si ustki tomonidan qalqon bilan qoplangan va qalqonning ostki tomoni oldi qismidan muylovsimon o‘simtalar, orqa tomonidan esa bir juft uzun, bir juft dumsimon o‘simtalar mavjud. Bahorgi suv havzalarining tiniq suvlarida ko‘p sonli oyoqlari yordamida suzib yuruvchi qalqondorlar ko‘zga tashlanadi. Ular goh yelka tomoni, goh qorin tomoni bilan yuqoriga va pastga qarab suzib, oziqa axtarib suv osti loyqalarini qo‘zg‘aydi. Qalqondorlami oldingi tomonida bir juft murakkab ko‘zlari, ular orasida kichkina sodda ko‘zi joylashgan. Qalqondor keyingi uchida dumsimon o‘simta joylashgan. Qalaqondorlar bosh qismi 40 ta segmentdan tuzilgan, dastlabki 11 ta segment ko‘krak bo‘limini, qolganlari qorincha bo‘limini tashkil etadi. Qalqondorlami kichik o‘lchamli har ikkala juft antennalari ham qalqon ostida joylashgan ulaming yuqori jag‘lari old tomoni yuqori lab bilan qoplangan. Maksillalari 2 juft. Ko‘krak bo‘limi segmentlarida ikki juftdan plastinkasimon oyoqlari mavjud. Qorin bo‘limi segmentlarida bir juftdan plastinkasimon oyoqlari bo‘lib, ular 60 juftni tashkil etadi. Oyoqlar asosi jabralarga aylangan.
Birinchi juft ko‘krak oyoqlari kuchli rivojlangan bo‘lib, qolgan oyoqlari tashqi o‘simtasida uchtadan xivchini bo‘lib, uchi qalqoni ostidan chiqib turadi. Keyingi segmentlari oyoqlari kaltaroq bo‘lib, ularda xivchinlari bo‘lmaydi. Oyoqlar orasidan qorin tamovi jabraoyoqlilar kabi qalqondorlami oziqlanishi uchun muhim rol oynaydi. Oyoqlar harakati qalqondorlar suzishi va nafas olishini ta’minlaydi. Oldingi oyoqlar suzish organlari vazifasini bajarsada, Lundblad (1920) kuzatishlari bo‘yicha ular xivchinlari yordamida o‘simliklarga ilashib chiqishi yoki gruntga yorib chiqishi mumkin.