Mashg’ulot 1 Sana Mavzu

Darsning maqsadi:Urug`ning unib chiqishi shartlari, kerak bo`ladigan sharoitlar, o`simta va uning rivojlanishini o`rganish.
Darsning borishi:Urug`lar biologic xususiyatiga ko`ra turli muddatda yetiladi va turli sharoitda unib chiqadi.Urug`ning unib chiqish xususiyati ba’zi o`simliklarda bir yil saqlansa, ba’zilarida 10-100 yil ham saqlanishi mumkin.har bir urug`ning unib chiqishi uchun ma’lum sharoit zarur. Birinchidan, ular ma’lum muddatli tinim davrini o`tishlari zarur. Urug`lar suvni o`ziga shimib olib, bo`rta boshlaydi va katta bosim ostida o`sadi.Ana shu bosim ostida urug`lar po`stini yorib yuboradi.Suv faqat urug`larning bo`rtishi uchun emas, balki rivojlanayotgan maysalarning oziqlanishi uchun ham zarur. Chunki unda urug`dagi oziq moddalar eriydi, ya’ni kraxmal shakarga aylanadi.Urug`ning unishi uchun havo ham juda zarur.Urug`lar tekis va tez unib chiqishi uchun tuproq yumshoq va o`rtacha namlikda bo`lishi kerak.urug`lar o`lchamiga qarab turli chuqurlikda ekiladi.Masalan sabzi0,5-2 sm, shivit 1-3 sm, turp 2-3 sm, bug`doy 3-5 sm,g`o`za 6-7 sm, makkajo`xori 6-10 sm chuqurlikda ekiladi.Urug`ning unib chiqishi uchun zarur omillardan yana biri haroratdir.Turli o`simliklar unib chiqishi uchun turli xil haroratni talab qiladi.
Nish-urug`dan endigina o`sib chiqqan kalta va nozik o`simta. Nishning o`sishi uchun oziq moddalar zarur. Bu moddalar nishga urug`pallalar va endospermadan o`tadi. Urug`da oziq moddalar qancha ko`p bo`lsa, nish shuncha yaxshi rivojlanadi. Urug`larni saralab ekishning mohiyati ham shunda. O`sish davomida nishda o`simlikning organlari shakllana boshlaydi. Uning yosh ildizchasi tuproq ichiga kirib, yon ildizchalar o`sib chiqadi. Nish o`sib chiqib asta-sekin maysaga aylanadi. Maysalar fotosintez natijasida hosil bo`lgan moddalardan oziqlana boshlaydi.bir urug`pallali o`simliklarning urug`I o`sib chiqishi bilan endospermada to`plangan oziq moddalar sarflanib ketadi va u bo`sh xaltachaga o`xshab qoladi. Ularda pallabarg nishi bilan tuproq yuzasiga chiqmaydi,tuproq orasida qolib ketadi.