Belas — qirsimon balandlik. Zomin tumanida Belasadir, Belasmo-zor, Dehqonobod tumanida Belassirt degan joylar bor (sirt - be-lasdan ko4ra yirikroq balandlik, Qirg’izistonda tog’lardagi usti yassi
qirlar).
Beshkub! — xitoyyuzi (xitoyizi) urug’ining bir tarmog’i. Zomin, Pastdarg’om, Bulung’ur tumanlarida Beshkubi degan qishloqlar bor.
173
Biyobon ~ suvsiz cho'1, sahro. Forscha-tojikcha be- (old qo’shimcha) biron narsaning mavjud emasligini bildiradi, ob — suv, -on toponim hosil qiluvchi qo’shimcha; biyobon (beobon) «suvsiz (joy)» degani. Bu atamadan tarkib topgan toponimlar o’bekistonda, Tojikistonda, Eronda, Hindistonda, Afg’onistonda va Kavkazda uchraydi.
Bomrchi — Chingizxon davrida ta'sis qilingan saroy amallaridan biri, aniqrog’i oziq-ovqat va ichimlik mutasaddisi. Keyinchalik u (oziq-ovqat tayyorlash, tatib ko’rish va tortish uchun mas'ul amaldor) bakovul deb atalgan. Qarshi tumanida Bovurchi qishlog’i qayd qilin-gan. Bu so'z etnonimga ham aylangan.
Bodiya (arabcha) — cho'l, sahro, dasht. Alisher Navoiy asarla-rida, "Boburnoma"da va boshqa tarixiy asarlarda ko’p uchraydi. Na-voiy viloyatidagi Karmana shahrining qadimiy nomlarida biri Bodiyai Xurdak bo’Igan. Narshaxiyning "Buxoro tarixi"da, V.V. Bartold asar-Iarida bu nom «ko'zacha’ deb izohlangan. Haqiqatan ham bodiya so’zining bir ma'nosi "ko’za", "qumg’on" demakdir. Aslida Bodiyai Xurdak "kichik cho'l", "kichkina dasht" ma'nosini anglatadi. Joy nomlari uy-ro’zg’or asboblari nomlaridan ko’ra ko’proq tabiiy ge-ografik atamalar bilan ataladi. Eronda Sarobbodiya degan cho’l bor.
Bedav (uchqur ot) so’zi bodiya atamasidan yasalgan badaviy "sahroyi" sifatidan kdib chiqqan.
Bektemir — kenagas qabilasining kichik bir urug’i. Toshkent shahrining bir qismi, tuman markazi, o’rta Chirchiq, Kitob tuman-iaridagi bir necha qishloq Bektemir deb ataladi. Turkmanlarning chovdur qabilasi tarkibida ham bektemir degan urug’ bor.
Bel — ko’pgina turkiy tillarda «past tog'», ‘tog' tizmasining pasaygan joyi’, «dovon» ma'nolarida joy nomlari tarkibida uchraydi.
Aslida bet (turkiy), dovon (mo’g’uIcha), aqba (arabcha), koial (forscha-tojikcha), oshuv (turkiy) atamalari ma'nodosh bo’lib, «tog’dan oshib o’tiladigan qulay yo'I» ma'nosini anglatadi.
Beshbola — o’zbeklarning qovchin, kenagas, qo’ng’irot, yuz qa-bilalari tarkibiga kirgan urug’. Bulung’ur, Pastdarg^om, Farg’ona tu-manlarida Besbbola degan qtshloqlar bor.
Qirg’izlarning kesek, tinimseyit qabilaiari tarkibida, shuningdek, qoraqalpoqlar tarkibida ham beshbola urug’i qayd qilingan.
Efeshog’och — o’zbeklaming qo4ng’irot qabilasi taiicibiga kirgan
urug’. Toshkentning 4 dahasidan biri Beshog’och deb yuritilgan. Qashqadaryo viloyatida Beshog’och degan qishloq bor.
Boyovut — Respublikamiz hududida qadimdan yashab kelgan urug’lardan biri. Rashid ad-dinning «Jome ut-tavorix», Abulg’ozi Bahodirxonning «Shajarai turk» asarlarida Chingizxon qo’shinlari bilan birga kelgan qabilalar orasida ham boyovut urug’i tilga olingan. Bo-yovut «boy», to’g’rirog’i «boylar» demak. Qozoqlaming arg’in qabi-lasi tarkibida ham bayaut urug’i qayd qilingan. Ba'zi bir olimlar (masalan, boshqird olimi R.G. Kuzeyev) boyovut bilan bayot aslida bir qabila deb hisoblaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |