Maruzalar matni

Ranglarning mexanik aralashuvlari. 
Biz bo‘yoqlarni palitrada, qog‘oz satqida 
mato yuzasida aralashtirganimizda sodir bo‘ladi. Bunda biz ranglarning bir xil narsa 
emasligini aniq va ravshan ekanligini bilishimiz kerak. Rangning optik (fizik) 
xususiyatlarga, bo‘yoq esa ximik xususiyatlarga ega ekanligini kuzat
amiz. 
Tabiatdagi ranglar biz kashf etib tanlagan bo‘yoqlarga qaraganda bir muncha 
tabiiy ranglarning ko‘pligini bilamiz. Bo‘yoqlar rangi ko‘pchilik narsalarning rangiga 
nisbatan kam ta’minlangan. Eng och rang oq (belila) bo‘lsa,eng to‘qrang qora, qora 
bo‘y
oqqa nisbatan 25-30 marotaba yorqinroqdir. Rangtasvirda tabiatning barcha 
bo‘yoqlari, uning rang
-
barangligini bu kamgina bo‘yoqlar bilan aks ettirib 
bo‘lmaydigandek. Lekin musavvirlar o‘z maxorati bilan asarlarida barcha ranglarni 
jilolantirib kelmoqda. 
Bi
roq musavvirlar rangshunoslik o‘z bilimlaridan hamda ma’lum tuslarni tanlash 
va koloritlik uyg‘unligidan foydalangan holda kerakli yemishlarga erishmoqdalar.
Rangtasvirda ranglarning go‘zal aralashmalaridan kelib chiqib, turli bo‘yoqlar 
yordamida bir rangn
i yoki bir bo‘yoq bilan bir necha rangni ifodalash mumkin. Agarda 
har bir ranglarga qora bo‘yoqlardan oz
-
ozdan qo‘shilsa, jozibali natijalarga erishish 
mumkin. 

---

Gohida rangli bo‘yoqlarni mexanik aralashtirish yo‘li bilan ranglarning optik 
aralashmalarini hosil qiilishimiz mumkin. Biroq ular odatda bir-birlariga mos 
kelmaydilar. Bunga palitradagi hamma bo‘yoqlarni qo‘shib, aralashtirganda optik 
aralashuv singari oq rangni bermay, balki kulrang, jigarrang yoki qora rang bo‘lib 
qolganini misol qilib keltirish mumkin. 
Ranglarni bir-biriga, ustma-ust qorib aralashtirish Ranglarni aralashmalaridan 
so‘ng sodir bo‘ladigan rang o‘zgarishini kuzating.
Ranglar aylanasi 
–
bo‘yoqlarni aralashtirish. 
Ranglarni bir-biriga, ustma-
ust qo‘yib aralashtiring. Ranglarni aralashm
alaridan 
so‘ng sodir bo‘ladigan rang o‘zgarishini kuzating.
O‘zbekistus 
Respublikasi 
Badiiy 
Akademiyasining 
akademigi 
O‘rol 
Tansiqboyevning asarlaridan; «Jonajon o‘lkam», «Qayroq suv ombori», «Mening 
qo‘shig‘im» kabi asarlari bizga ma’lum.
«Mening qo‘shig‘im» manzar asari shunday ishlanganki, bir qarashda kishini 
o‘ziga maftun qiladi, shunday joylarga borib dam olishni havas qildiradi. Manzaraning 
oldingi planida ochilib turgan yorqin sariq rangli tog‘ guli, orqa tomonda tog‘ manzarasi, 
yaraqlab ko‘rinib turgan qishloqni ko‘ramiz. Moviy manzara tomoshabinlarni o‘z 
bag‘riga chorlayotganday deb xis qilasiz.
O‘zbekistusda xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi Hikmat Raxmonovning «Yozgi 
sevinch» asarida, xaqiqatga, ham bolalar issiq yozda, quyosh nurida, yoz ne’m
atlarini 
sevib, maza qilib tarvuz tanovvul qilmoqdalar, bolalar axil, xushchaqchaq, rang-barang 
kiyimlarda, ular tomoshabinni quvontiradi, sur’atning umumiy ranggi xushchang, 
yorqin bo‘yoqlarda ishlangan, jozibali bo‘lib, bolalik davrini kuylaydi. 
N.G.Q
oraxonning «Oltin kuz» asarlari ham tomoshabinlarga estetik ta’siri 
kattadir.
Hayotimiz tarixida va ayrim hozirgi vaqtlarda, oilada, ayrim tashkilotlarda
ziddiyatlar, tarixda daxshatli siyosiy voqealar, urushlar bo‘lganini bilamiz.
K.Bryullovning «Pompeyning so‘nggi kuni», bizning 1
-asr boshlarida Italiyaning 
Pompey shaxri atrofida Vizoviy yonar tog‘i ochilib kechasi shaxarni yuqori darajadagi 
qizib yotgan suyuqlik 
–
lava shaxar ustiga bosib keladi va butun imorat daraxt va 
boshqa narsalarni vayron qiladi, odamlar vaximaga tushib, bu daxshatdan qutilish 
uchun ko‘cha boshlaydilar. Rassom bu mavzuni har tomonlama o‘rganib, o‘z asarini 
yaratadi. Biz bu sur’atni tomosha qilarkanmiz, albatta birinchi galda ranglarga, qora 
bulutsimon tutinga,olovga, kishilar h
arakatiga ko‘zimiz tushadi, fojea, qayg‘u va azobni 
sezamiz. 

---

Demak, qora, qizil, zarg‘aldoq ranglar qayg‘uni fojeani eslatuvchi ranglardir, 
bunday ranglar kishilarga psixologik ta’sir etadi.