Ma’ruzalar matni toshkent– 2018 so‘z boshi

Idealizm. Idealizm tarixi buyuk yunon faylasufi Aflotun ta’limotidan boshlanadi. U turli xil falsafiy fikrlarni tahlil qilar ekan, o‘zini idealizm namoyandasi deya ochiq tan oladi. Xuddi shu davrdan boshlab, falsafiy qarashlarda idealizm va materializm ta’limotlari paydo bo‘lgan. Idealizm o‘z taraqqiyotida bir qator davrlarni boshdan kechirgan. XIX asrda shakllangan marksistik falsafada ongning materiyaga, ruhning tabiatga munosabati masalasi mutlakdashtirildi va idealizm bilan materializm o‘rtasida metin devor tiklandi. Ular o‘rtasidagi munosabat siyosiylashtirilib, materializm ilg‘or, taraqkiyparvar kuchlarning, idealizm esa qoloq, reaksion kuchlarning mafkurasi sifatida ta’riflandi.

Ijtimoiy borliq birlamchi, ijtimoiy ong esa, ikkilamchi, degan g‘oya insonni

jamiyatda sodir bo‘layotgan siyosiy, ijtimoiy, iktisodiy, ma’naviy jarayonlarning zaif bir ishtirokchisi va kuzatuvchisi qilib ko‘yadi. Holbuki, jamiyat, unda sodir bo‘ladigan voqea va hodisalar inson ongli faoliyatining mahsulidir. Ijtimoiy borlik insoniy g‘oyalarning moddiy ko‘rinishi bo‘lsa, g‘oyalarning mazmuni esa ma’naviyatdir. Shu sababdan, idealizmning asosiy xususiyati g‘oyaning ahamiyatini mutlaqlashtirishda emas, balki uning mavjudligini tan olishda namoyon bo‘ladi.

2.