Ma’ruzalar matni 1- ma’ruza: dinshunoslik faniga kirish. Reja

ISLOM FUNDAMENTALIZMI  – Qur’on va hadislarga   so’zma-so’z talqin etuvchi, ilk
islomga   qaytishga   qaratilgan   aqidalarni   targ’ib   qiluvchi   diniy-konservativ   ruhdagi   oqim.   Islom
fundamentalizmi vakillari islomning fundamental (asosiy) tamoyillari jamiyatning taraqqiyot yo’lini
belgilab beradi, deb hisoblaydilar va faqat ularga amal qilishga da’vat etadi. Keyingi paytlarda
mutaassib musulmonlar “fundamentalistlar” deb atalmoqda.
TERRORIZM  (lot,  terror – “qo`rquv”, “dahshat”)  — yuksak ma’naviy tamoyillarga  zid
ravishda yovuz maqsadlar yo`lida kuch ishlatib, odamlarni garovga olish, o`ldirish, ijtimoiy ob’ektlarni
portlatish, xalqni qo`rquv va vahimaga solishga asoslangan zo`ravonlik usulini anglatuvchi tushuncha.
Qo`rqitish va dahshatga solish orqali o`z hukmini o`tkazishga urinish terrorizmga xosdir. U siyosiy,
iqtisodiy, diniy, g’oyaviy, irqiy, milliy, guruhiy va individual shakllarda namoyon bo`lishi mumkin.
Ta’qib, zo`ravonlik, qo`poruvchilik va qotillik  terrorizmning har qanday ko`rinishi uchun umumiy
xususiyat bo`lib, bularning barchasi insonparvarlik g’oyalari, demokratiya, adolat tamoyillariga ziddir.
Shuning   uchun  terrorizm  qanday  niqob   ostida   amalga   oshirilmasin,   mohiyatan,   insoniyatga,
taraqqiyotga, ezgulikka qarshi jinoyatdir. Terrorizmga hozirgi kunda aniq, hamma uchun tushunarli
va  mukammal  ta’sirif   berish   oson   emas.   Chunki   u   o`ta   murakkab  fenomendir.  Bundan tashqari,
terrorchi kuchlarga bo`lgan turlicha munosabat unga aniq ta’sirif berishni ham qiyinlashtirmoqda. Terror
usullaridan konservativ,  inqilobiy, diniy, millatchi ruhdagi  kuchlar ham foydalanishi mumkin, lekin
ularning asosiy mohiyati va maqsad-muddaolari siyosiy tusga egadir. 
Terrorizmning   umumiy   jihatlari   va   asosiy   ko`rinishlarini   o`rganishda,   avvalambor,   uning
ta’sirifini nisbiy bo`lsa ham, aniqlashtirib olish kerak. Terrorizm muayyan guruhning ruxsat etilmagan
holatda ongli ravishda kuch ishlatishidir. Bunda terrorchilar aniq, maqsadni ko`zlaydi va o`zini to`la
xaq deb  biladi. Bundan shu narsa aniq bo`ladiki,  terrorchilardagi mavjud kuch maqsadni  amalga
oshirishda   ijtimoiy-siyosiy   muhit   bilan  bevosita   aloqadorlikda   bo`ladi.   Shuning   uchun  biron-bir
sababga   asoslangan   yovuz   maqsad  terrorizmga   olib   boradi.  Terrorizm  ko`p   holatlarda  keng
miqyosdagi harbiy kuchlar bilan aloqador bo`ladi va bunday misollar tarixda bir necha bor kuzatilgan.
Bundan tashqari, u ba’zi davlatlarning o`zi tomonidan ham amalga oshirilishi mumkin. Bunda ikki
xil   shaklda  kuch   ishlatiladi:  jazo  berish  organlari  yoki   harbiy  kuchlar tomonidan. Bunda terror
siyosiy maqsadlarni amalga oshirish yoki aniq bir rejimni joriy qilish uchun amalga oshiriladi.
  «Terrorizm»  tushunchasi hamisha terroristik  harakatning tez sur’atda amalga oshirilishini
bildiradi. Bunday hodisa siyosiy, etnik, diniy va boshqa ko`rinishlarda namoyon bo`ladi. G’oyaviy