Ma’ruzalar kursi

Iqtisodiy faol (IF) aholi deganda mehnat qilish yoshidagi aholi tarkibiga kiruvchi ishlayotgan aholi va ishsizlar yig’indisi tushiniladi yoki

IF_a = IA + ISHS

yoki

IF_a = MR - XX_bbm

Bu yerda: XX_bbm - mehnat qilish yoshidagi, ammo xalq xo’jaligida band bo’lmagan ishga layoqatli aholi soni.

Iqtisodiy noafol aholi deganda davlat va ayrim kishilar qaramog’ida bo’lgan, hech qaerda ishlamayotgan aholi tushuniladi. Uning soni quyidagicha hisoblanadi.

INF_a = D_k + AK_k

O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 60-moddasiga binoan quyidagi kishilar ishsizlar deb e’tirof etiladi, ya’ni 16 yoshdan boshlab to yoshga doir pensiyaga chiqish xuquqini olishgacha bo’lgan yoshdagi:

• 
  ishga va ish xaqiga (mehnat daromadiga) ega bo’lmaganlar;
  
• 
  ish qidiruvchi shaxs sifatida mahalliy mehnat organida (birjada) ro’yhatga olinganlar;
  
• 
  mehnat qilishga, kasb tayyorgarligi yoki qayta tayyorgarlikdan o’tishga tayer mehnatga qobiliyatli shaxslar.
  

Ishlovchini majburan ish joyiga biriktirish yoki taqsimlash tartibi o’rnatilmagan har qanday mamlakatda ishsizlik yuzaga keladi.

Ishsizlikning turli ko’rinishlari mavjud:

• 
  friktsion ishsizlik;
  
• 
  strukturaviy ishsizlik;
  
• 
  davriy ishsizlik.