Ma`ruzaga doir tarqatma materiallar

Blits-so`rov savollari
O`lka so`zi...

Geografik o`lkashunoslik...

O`lkashunoslik obyekti....

O`lkashunoslik tarmoqlariga misollar.

B.B.B. texnikasi

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bildim
1	2	3	4	5
2	O`lka tushunchasi
3	O`lkashunoslik
4	O`lka haqida ma’lumot berish
5	O`lkani o`rganish obyekti
6	O`lkani o`rganish bosqichlari
7	Geografik o`lkashunoslikning tarmoqlari
8	Topografiya qanday fan?
9	Iqtisodiy o`lkashunoslik nimani o`rganadi?

• 
  O`lkashunoslikning shakllanishida har bir tarixiy davrning o`ziga xos xususiyatlari, o`lkashunoslik tadqiqotlari, ta`limda o`lkashunoslikning roli haqida tushuncha berish.
  

Tarqatma materiallar

• 
  O`lkashunoslikning rivojlanish tarixi haqida ma`lumot berish.
  

Tarqatma materiallar

Aqliy hujum metodi savollari

1. 
   Joyning geologik tuzilishini qayerlarda o`rganish mumkin?
   
2. 
   Morfologik jixatdan Relyef qanday sinflarga bo`linadi?
   
3. 
   O`lkada qanday foydali qazilmalar keng tarqalgan bo`ladi?
   
4. 
   O`zingiz yashab turgan joyda qanday foydali qazilmalar mavjud, ularni tavsifini tuzing.
   
5. 
   Yashab turgan joyingizda qanday tog’ jinslari tarqalgan, ularni jadvalini tuzing.
   
6. 
   Genetik jihatdan Relyef qanday guruhlarga bo`linadi?
   
7. 
   O`z yashab turgan joyingizda qanday Relyef shakllari tarqalgan ularni tavsifini tuzing.
   
8. 
   Iqlim deganda nimani tushunasiz?
   
9. 
   Iqlim hosil qiluvchi omillarni aniqlang?
   
10. 
    Relyef o`lka iqlimiga qanday ta’sir qilishini aniqlang?
    
11. 
    O`z yashab turgan joyingiz iqlimini tavsifini tuzing.
    
12. 
    O`lkashunoslar iqlimini qanday tartibda o`rganishlari lozim?
    
13. 
    yYer yuzasidagi suvlarni qaysi fan o`rganadi?
    
14. 
    O`lka suvlari nimalardan iborat.
    
15. 
    Daryolarni o`rganish tartibini gapirib bering.
    
16. 
    O`z yashab turgan joyingizdagi daryo, soy, ariq va kanalning suv sarfini aniqlang?
    
17. 
    Ko`llar, botqoqlar, muzlar va buloqlar qanday tartibda o`rganishini jadvalini tuzing.
    

TUSHUNCHALAR TAHLILI TEXNOLOGIYASI

Tushunchalar	Mazmuni
Rel`yef
Geologiya
Gidrologiya
Landshaft
Flora
Fauna
Terassa
Ko`l
Daryo
Dengiz
Iqlim

B.B.B. metodi asosida Tarqatma materiallar materiallar

№	Mavzu savoli	Bilaman «+» Bilmayman «-»	Bildim «+» Bilaolmadim «-»
1	2	3	4
1	Geografik o`rin
2	Topografik karta
3	Joy plani
4	Geoxronologik jadval
5	Foydali qazilma
6	Gidrologik sharoit
7	Iqlim
8	Tuproq turlari
9	Aholi manzilgohlari
10	Xo`jalik tarmoqlari
11	Sanoat obyekti
12	Transport
13	Fenologik kuzatish

Taqdimot uchun muammoli savollar

1Tabiat nima va uning elementlari qaysi?

2. Geografik o`rin tushunchasiga ta’rif bering?

3.O`zbekiston hududi qaysi geologik jarayonlarda tarkib topdi?

4. Sizning o`lkangizda qanday foydali qazilmalar uchraydi?

5. O`zbekiston qaysi qazilma boyliklar qazib olishda oldingi o`rinlarda?

6. Iqlim va uning hususiyatlarini tushuntiring?

7. Sizning o`lkangizda qanday suv havzalari mavjud?

8. Sizning o`lkangizda qanday tuproq turlari uchraydi?

9. O`lkangizda qanday o`simlik va hayvonot turlari uchraydi?

10. O`z o`lkangiz aholisi haqida ma’lumot bering.

11. Siz yashaydigan viloyat yoki tuman xo`jaligi haqida ma’lumot bering.

12. Qanday transport turlari yo`lovchi va yuk tashishda muhim hisoblanadi?

Blits-so`rov

1. Geografik karta bilan joy planini farqi nimada?

2. Geografik koordinata deb nimaga aytiladi?

3. Ekvator nima?

4. Meridianchi?

5. Relyef deb nimaga aytiladi?

6. Daryo nima?

7. Ko`lchi?

8. Yer yuzasining umumiy maydoni qancha?

9. Er sharida qancha axoli yashaydi?

10. O`zbekiston va o`z o`lkangiz axolisi qancha?

Vizual materiallar

Geoxronologik jadval

Era, davom etishi	Davr	Tog` burmalanishi	Asosiy o`zgarishlar
Kaynazoy 67mln.yil	Antropogen Neogen Poleogen	Alp
Mezazoy 163 mln. yil	Bo`r YUra Trias	Mezozoy (Kimmeriy)
Poleozoy 340 mln. yil	Perm Karbon Devon Silur Ordovik Kembriy	Gersin Kaledon Baykal
Proterozoy 2 mlrd. yil	Yuqori O`rta Quyi
Arxey1 mlrd.yil

O`zbekistonda ro`y bergan geologik jarayonlar

Era, davom etishi	Davr	Tog` burmalanishi	Asosiy o`zgarishlar
Kaynazoy 67mln.yil	Antropogen Neogen Poleogen	Alp
Mezazoy 163 mln. yil	Bo`r Yura Trias	Mezozoy (Kimmeriy)
Poleozoy 340 mln. yil	Perm Karbon Devon Silur Ordovik Kembriy	Gersin Kaledon Baykal
Proterozoy 2 mlrd. yil	YUqori O`rta Quyi
Arxey 1 mlrd.yil

O`z o`lkasi (o`z viloyati) geologik tuzilishi va foydali qazilmalari

Era, davom etishi	Davr	Tog` tizmasi	Foydali qazilma nomi
Kaynazoy 67mln.yil	Antropogen Neogen Poleogen
Mezazoy 163 mln. yil	Bo`r YUra Trias
Poleozoy 340 mln. yil	Perm Karbon Devon Silur Ordovik Kembriy
Proterozoy 2 mlrd. yil	Yuqori O`rta Quyi
Arxey 1 mlrd.yil

O`z o`lkasining gidrologik sharoitini aniqlash

Daryolar	Ko`llar	Suv omborlari	Kanallar	Buloqlar

Mavzu bo`yicha nazorat savollari

Savollar	Javoblar
1. O`zbekistonning yirik tekisliklarini aniqlang?
2. Mingbuloq botig`i qaysi viloyatda joylashgan?
3. Respublikaning eng uzun daryosi qaysi?
4. Rangli metallarga eng boy viloyat qaysi?
5. Respublikadagi eng katta ko`lni aniqlang?
6. Hazrati Sulton qaysi tog` tizmasida joylashgan?
7. Sangzor vodiysi qaysi tog` tizmalari orasida joylashgan?
8. Qoraqalpoq cho`li qayerda joylashgan?

Gidrometeorologik xodisalarni kuzatish

1. Dastlabki qor erishini boshlanishi.

2. Qorni tez erishini boshlanishi.

3. Qor qoplamini yo`qolishi.

4. Daryolarni muzdan xoli bo`lishi.

5. Bahordagi to`lin suv davrini boshlanishi.

6. Ko`llardagi va havzalardagi muz qoplamini yo`qolishi.

7. O`rmonlarda qorlarni batamom erib ketishi.

8. Dastlabki to`p-to`p bulutlarni paydo bo`lishi.

9. Bahordagi birinchi yomg’ir.

10. Bahordagi ilk momoqaldiroq.

11. Havodagi oxirgi sovuq urush (0⁰dan past bo`lgan oxirgi kun).

12. Tuproqni oxirgi muzlashi.

Daraxtlarni va butalarni fenologik rivojlanish davrini kuzatish

1. Daraxt tanalarida dastlabki suv xarakatini boshlanish davri. Daraxt tanasini kungay tomonida qilingan kavakdagi havo harorati +5⁰ bo`lganda kuzatish natijalari asosida aniqlanadi.

2. Kurtaklarni hosil bo`lishi.

3. Dastlabki barglarni chiqishi.

4. Daraxtlarni gullashini boshlanishi.

5. Daraxtlarni yoppasiga gullashi.

6. Mevalarni va urug’larni yetilishini boshlanishi.

7. Kuzda daraxt barglarini sarg’ayishi.

8. Daraxt barglarini to`kilishini boshlanishi.

9. Daraxt barglarini to`la sarg’ayishi.

10. Daraxt barglarini to`la to`kilishi.

11. Daraxtlar va butalarni qayta gullashi.

Donli ekinlarni rivojlanishini kuzatish

1. Ilk unub chiqishi.

2. YOppasiga unib chiqishi.

3. Uchunchi bargni paydo bo`lishi.

4. Novdalarni yoyilishi.

5. Boshoq olishni boshlanishi.

6. Boshoqlanishi.

7. Gullashi.

8. Sutli donni hosil bo`lishi.

9. Hamirli donni hosil bo`lishi.

10. To`la pishib yetilishi.

Qushlarni hayotdagi fenologik fazalarni kuzatish

1. Qushlarni bahorgi uchib o`tishi (qishlab qolgan qushlarni uchib

ketishi)

2. Qushlarni bahorgi uchib kelishi.

3. In qurishni boshlanishi.

4. Dastlabki bolalarni ochib chiqishi.

5. Qushlarni kuzgi galalarini paydo bo`lishi.

6. Kuzda uchib o`tish.

Qishloq xo`jalik ishlarini borishini kuzatish

1. yerni bahorgi ishlovini boshlanishi (shudgorlanishni,

boronalashni, kultivatsiya qilishni boshlanishi).

2. Dala ishlarini boshlanishi (ekishni va ko`chat o`tkazishni

boshlanishi).

3. Ekinlarni parvarishlashni boshlanishi.

4. Kuzgi shudgorlanishni boshlanishi.

Tarqatma materiallar

Aqliy hujum metodi savollari

18. 
    Joyning geologik tuzilishini qayerlarda o`rganish mumkin?
    
19. 
    Morfologik jixatdan Relyef qanday sinflarga bo`linadi?
    
20. 
    O`lkada qanday foydali qazilmalar keng tarqalgan bo`ladi?
    
21. 
    O`zingiz yashab turgan joyda qanday foydali qazilmalar mavjud, ularni tavsifini tuzing.
    
22. 
    Yashab turgan joyingizda qanday tog’ jinslari tarqalgan, ularni jadvalini tuzing.
    
23. 
    Genetik jihatdan Relyef qanday guruhlarga bo`linadi?
    
24. 
    O`z yashab turgan joyingizda qanday Relyef shakllari tarqalgan ularni tavsifini tuzing.
    
25. 
    Iqlim deganda nimani tushunasiz?
    
26. 
    Iqlim hosil qiluvchi omillarni aniqlang?
    
27. 
    Relyef o`lka iqlimiga qanday ta’sir qilishini aniqlang?
    
28. 
    O`z yashab turgan joyingiz iqlimini tavsifini tuzing.
    
29. 
    O`lkashunoslar iqlimini qanday tartibda o`rganishlari lozim?
    
30. 
    yYer yuzasidagi suvlarni qaysi fan o`rganadi?
    
31. 
    O`lka suvlari nimalardan iborat.
    
32. 
    Daryolarni o`rganish tartibini gapirib bering.
    
33. 
    O`z yashab turgan joyingizdagi daryo, soy, ariq va kanalning suv sarfini aniqlang?
    
34. 
    Ko`llar, botqoqlar, muzlar va buloqlar qanday tartibda o`rganishini jadvalini tuzing.
    

TUSHUNCHALAR TAHLILI TEXNOLOGIYASI

Tushunchalar	Mazmuni
Rel`yef
Geologiya
Gidrologiya
Landshaft
Flora
Fauna
Terassa
Ko`l
Daryo
Dengiz
Iqlim

B.B.B. metodi asosida Tarqatma materiallar materiallar

№	Mavzu savoli	Bilaman «+» Bilmayman «-»	Bildim «+» Bilaolmadim «-»
1	2	3	4
1	Geografik o`rin
2	Topografik karta
3	Joy plani
4	Geoxronologik jadval
5	Foydali qazilma
6	Gidrologik sharoit
7	Iqlim
8	Tuproq turlari
9	Aholi manzilgohlari
10	Xo`jalik tarmoqlari
11	Sanoat obyekti
12	Transport
13	Fenologik kuzatish