Ma’ruzachi: Sunnatov. N. B. Ma’ruza: №. 9-mavzu. Globallashuv va global muammolarning falsafiy jihatlari Reja


  Global muammolarning paydo bo‘lishi



Download 0,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/24
Sana31.12.2021
Hajmi0,74 Mb.
#238757
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Bog'liq
№-9. Маъруза. Globallashuv va global muammolarning falsafiy

1  Global muammolarning paydo bo‘lishi. 

Bugungi  kunda  zamonamizning  global  muammolari  deb  ataluvchi  muammolar  haqida 

eshitmagan  odamni  uchratish  qiyin.  Bu  muammolarga  demografik,  energetik,  xom  ashyo 

muammolari,  urush  va  tinchlik  muammosi,  ekologiya  va  boshqalar  kiradi.  Albatta,  ushbu 

muammolar ilgari ham mavjud edi, lekin faqat XX asrdagina ular global muammolarga aylandi. 

Insoniyat  tarixida  mavjud  bo‘lgan  oldingi  shunga  o‘xshash  muammolardan  ular  shunisi  bilan 

farq  qiladiki,  mazkur  muammolar  planetar  xarakterga  ega.  XX  arsning    40-yillardayoq 

K.YAspers shunday deb yozgan: «Barcha mavjud muammolar dunyo muammolari bo‘lib qoldi, 

vaziyat - umum insoniyatning vaziyatiga aylandi»

1

. Bugungi kunda dunyoda bo‘layotgan har bir 



hodisa,  u  ekologik  tanglik  bo‘ladimi,  urushmi,  ochlikmi,  energetik  va  boshqa  resurslarning 

kamayib ketishimi, madaniyatdagi tanglikmi yoki demografik tanglikmi bundan qat’iy nazar ular 

endi  lokal,  mahalliy,  milliy  muammolar  bo‘lib  qolmay  planeta  miqyosidagi  global  xususiyat 

kasb etmoqda. 



Global muammolar - bu shunday muammolarki, ular butun insoniyatning manfaatlariga daxl 

qiladi,  uning  kelajagiga  xavf  soladi  hamda  ular  butun  xalqaro  hamjamiyatning  ishtiroki 

bilangina hal etilishi mumkin

XX  asrgacha  mavjud  bo‘lgan  muammolar  hech  qachon  butun  planeta  hamjamiyatining 

mavjudligiga xavf solmagan. Global muammolar XX asr mahsulidir va ularning paydo bo‘lishi 

inson  faoliyati  bilan  bog‘liq.  Global  muammolarning  paydo  bo‘lishining  sababi  inson  faoliyati 

bilan bugungi tabiatdagi va jamiyatdagi ahvol o‘rtasidagi qarama-qarshilikning o‘sib borishidir. 

Ushbu sabab, o‘z navbatida bir qator ichki sabablarga bo‘linadi: 

1. 

«jamiyat-tabiat» tizimidagi qarama-qarshiliklar bilan  bog‘liq sabablar. 



2. 

Jamiyatning  o‘zining  ichidagi  ijtimoiy  tuzilmalar  (individlar,  ijtimoiy  guruhlar, 

davlatlar va xalqaro tuzilmalar) o‘rtasidagi qarama-qarshilik bilan bog‘liq sabablar. 

Global  muammolar  paydo  bo‘lgan  paytdan  boshlab  olimlar,  siyosatdonlar,  ijtimoiy  va 

xalqaro  tashkilotlar  e’tiborini  jalb  etdilar.  SHu  munosabat  bilan  global  rivojlanishning  turli-

tuman matematik va kompyuter modellari va prognozlari yuzaga kela boshladi. 

                                                           

1

 Ясперс К. Смысл и назначение истории. М., 1994. 141-б. 




XX  asrning  70-yillarida  olimlar,  biznesmenlar  va  siyosatchilarni  o‘z  safida  birlashtirgan 

nohukumat tashkilot - Rim klubi tomonidan bir qator prognoz modellari yaratildi. Dastlabki ana 

shunday matematik modellarning birinchisi faylasuf va kibernetik olim X.O‘zbekxon tomonidan 

yaratilgan  edi.  Keyingi  imitatsion  model  («Mir-1»)  Dj.Forrester  tomonidan  yaratilgan  bo‘lib, 

unda  aholining  ko‘payishi,  kapital  mablag‘larning,  tabiiy  resurslar,  atrof-muhitning  ifloslanishi 

va oziq-ovqat muammolarining rivojlanishi hamda o‘sib borishi ko‘rsatilgan edi. Tez orada shu 

olimning o‘zi tomonidan yanada takomillashtirilgan model - «Mir-2» yaratildi. 

1972 yilda D.Medouz va Massachuset texnologiya institutining bir guruh yosh olimlari «Mir-

3»  modelini  yaratdilar  va  mazkur  model  Rim  klubining  «O‘sib  borish  chegaralari»  nomli 

ma’ruzasi  uchun  asos  bo‘lib  xizmat  qildi.  Model  1900  yildan  2100  yilgacha  bo‘lgan  davrdagi 

global  rivojlanish  jarayonlarini  tasvirlar  edi.  Model  mualliflari  shunday  xulosaga  keldilar:  agar 

aholi o‘sishining, sanoatning, qishloq xo‘jaligining, tabiiy  resurslarni ekspluatatsiya qilishining 

hamda  atrof-muhitning  ifloslanishining  asosiy  tamoyillari  saqlanib  qoladigan  bo‘lsa,    insoniyat 

global tanglikka duchor bo‘ladi.  




Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish