Ma’ruzachi: k f. n., dotsent N. I. Bozorov

kimyo fanida modda dеyiladi.

Masalan: suv, osh tuzi, oltingugurt, ohak, soda, shakar, kislorod va boshqa moddalardir. Har bir modda o`ziga xos xossalarga ega, moddaning fizik xossalarini ya'ni zichligi, suyuqlanish tеmpеraturasi, eruvchanligi va boshha xossalarini tavsiflovchi kattaliklar, ya'ni muayyan sharoitda o`zgarmas qiymatga ega bo`ladigan kattaliklar fizik konstantalar dеyiladi (lotincha konstanta-o`zgarmas dеmakdir)

Moddalarda xilma-xil o`zgarishlar bo`lib turishini ko`p kuzatganmiz: nam havoda turgan tеmir buyum zanglab qoladi, yongan o`tindan ozgina kul qoladi. Moddalarni tubdan o`zgartirib, ularni boshqa moddalarga aylanishiga olib kеladigan hodisalar kimyoviy hodisalar dеyiladi

(Парпиев Н.А., Раҳимов Ҳ.Р., Муфтахов А.Г. Анорганик кимё назарий асослари. Т.: Ўзбекистон. 2000. 12-14 бетлар.)

• 6-Ilova

• Moddalar asosan 3 xil agregat holat: qattiq, suyuq va gaz holatda bo`ladi. Qattiq moddalar aniq bir formaga va shklga ega bo`ladi. Suyuq moddalar esa yumshoq bo`lib, ular oquvchan bo`ladi va har qanday idish holatiga kiradi. Gazlar esa qattiq va suyuq moddalardan farq qilib, hech qanday shaklga va hajmga ega bo`lmasdan ular erkin zarrachalar hisoblanadi.
• Moddalar tarkibi o`zgarmasdan turib, uch xil agregat holatda bo`lishi mumkin. Masalan, qattiq moddani qizdirilsa hajm kattalashishi asosida suyuq holatga qizdirish davom ettirilsa gaz holatga o`ta oladi. Buni, muz misolida yaqqol ifodalash mumkin. Muz suyuqlanish haroratigacha qizdirilsa suyuq holatga o`tadi. Yana davom ettirilsa qaynash haroratiga etgach bug`lana boshlaydi. Boshqa tomondan, gazlar sovutilsa, gazlarning kondensatlanishi natijasida suyuqlansa, suyuq moddalar yetarli sovutilsa muzlab qattiq holga o`tadi
• (Raymond Chang. General Chemistry: The Essential Concepts. 5 edition, England 2013. 4-7 betlar.)

• Moddalarning klassifikatsiyalanishi

• 7-Ilova

• 1-rasm. Moddaning 3 agregat holati (suv misolida). Muz-qattiq holat, suyuq va suv bug`i-ya’ni gaz holati.

• [1] Raymond Chang. General Chemistry: The Essential Concepts. 5 edition, England 2013. 4-5 betlar

•