Ma’ruza Zamonaviy kompyuterlarning tarixi, hozirgi holati, ishlash printsiplari va arxitekturasi. Reja

S ichqoncha. Sichqoncha ma’lumotlarni kompyuterga kiritish va u bilan muloqot qilish vazifasini tezroq amalga oshirishni tahminlaydigan qurilmadir. Usiz kompyuterda xususan, amaliyot tizimida ishlab bo’lmaydi. U yordamida amaliyot tizimga va uning boshqaruvi ostida ishlaydigan dasturlarga buyruqlar kiritiladi. Sichqoncha odatda ikki yoki uch klavishali bo’ladi: chap, o’ng va o’rta yoki g’ildirakchali. CHap va o’ng klavishalar dastur asosida almashtirilishi mumkin. Odatda chap klavisha yordamida asosiy amallar (ajratish, surish, bajarish va h.k.) bajariladi. O’ng klavisha kontekst tavsiyanoma deb ataluvchi oynadagi amallarni bajarish uchun xizmat qiladi. Kontekst tavsiyanomaning vazifasi joriy holatda u yoki bu amalni tezroq bajarish bilan bog’liq. O’rta klavisha yoki g’ildirakcha hozirda xususan, varaqlash (Page Down, Page Up amaliga o’xshab) maqsadlari uchun qulay.

Sichqoncha birinchi navbatda ko’rsatish vazifasini bajaradi. Agarda biror obhekt ko’rsatgandan keyin, chap klavishacha bosilsa, o’sha obhekt ishlash uchun tayyor bo’lib turadi. Ko’rsatilgan obhekt ustida, sichqonchaning chap klavishasi ikki marta bosilsa, ko’rsatilgan obhekt ishga tushib ketadi. Sichqonchaning chap klavishasini ikki marta ketma-ket bosish operatsiyasi, bu operatsiyani bir marta chap klavishani bosib, keyin Enter bosilganiga teng bo’ladi.

Ekranda ko’rsatilgan obhektni surish yoki ko’chirish uchun, sichqoncha ko’rsatkichini ko’rsatilgan obhekt ustiga keltirilib, sichqonchaning chap klavishasi bosiladi va klavishani qo’yib yubormasdan, obhektni yangi joyga suriladi va sichqoncha klavishasi qo’yib yuboriladi. Windows muhitida ishlayotganda ekrandagi obhektlarni sichqonchaning ham chap, ham o’ng tomonda joylashgan klavishalar bilan ko’chirish mumkin.