Маъруза: тафаккур режа

Тафаккур турлари
Муайян ижтимоий муҳитда турмуш кечираётган одамларнинг эҳтиёжлари хатти-ҳаракат мотивлари нарсаларга қизиқишлар, интилишлар, майллар, ақлий қобилиятлари, ҳатто фаолиятлари ҳам турли тумандир. Худди ана шу боисдан уларнинг тафаккури ҳам ҳар хил ҳолатларда вазиятларда турлича тарзда вужудга келади, намоён бўлади.
Психология фанида тафаккур турлари топшириқ хусусиятига, фикр ёйиқлигига, фикрнинг оригиналлик даражасига қараб, қуйидагича шартли классификация қилинади.
Профессор Э.Ғозиевнинг “Умумий психология” дарслигида тафаккур турлари қуйидагича классификация қилинади:

Тафаккур турлари
Шаклига кўра	Кўргазмали-ҳаракат, кўргазмали-образли,
Топшириқ характерига кўра	Назарий, амалий, ихтиёрсиз, ихтиёрий
Фикр ёйиқлигига кўра	Конкрет, абстракт, реалистик, аутистик интуитив, дискурсив
Фикрнинг оригиналлик даражасига кўра	Репродуктив, продуктив, ижодий, визуал, фазовий

В.Каримованинг “Психология” ўқув қўлланмасида тафаккур турлари қуйидагича классификация қилинади.

Тафаккур турлари
Шаклига кўра	Кўргазмали-ҳаракат, кўргазмали-образли, мантиқий
Кўриладиган масаланинг характерига кўра	Назарий, амалий
Ижодийлик элементига кўра	Конвергент, дивергент
Янгилиги ва ноёблигига кўра	Репродуктив, продуктив (ижодий)

Шунингдек, айрим адабиётларда тафаккур классификацияси қуйидаги тарзда ҳам ифодаланади.
А.В.Петровский муҳаррирлигида чоп этилган, “Умумий психология” дарслигида тафаккурни қуйидаги турлари ажратиб кўрсатилади: кўргазмали-ҳаракат, кўргазмали-образли, мавҳум назарий тафакур турлари ва бошқалар.