ma’ruza: Sintaksis haqida umumiy ma’lumot. Gap. Gap kommunikativ (aloqa) birlik sifatida. Gapning tuzilish jihatdan turlari soat reja

Gapning turlari

O‘zbek tilida gaplar turli nuqtai nazardan tasnif qilinadi: I. Ifoda maqsadiga ko‘ra. II. Emotsionalikka ko‘ra. III. Tuzilishiga ko‘ra. Ifoda maqsadiga ko‘ra va bu maqsad bilan bog‘liq bo‘lgan ohangga ko‘ra gaplar darak, so‘roq, buyruq gaplarga ajratiladi. Emotsionalikka ko‘ra gaplar ikki turga bo‘linadi: his-hayajonli gaplar yoki undov gaplar va his-hayajonsiz gaplar. Darak, so‘roq, buyruq gaplar darak, so‘roq, buyruq ohangi bilan aytilsa, emotsional bo‘lmagan gaplar deb yuritiladi. YUqorida sanab o‘tilgan gaplar kuchli his-hayajonga ega bo‘lishi bilan his-hayajon gapga aylanadi. Tuzilishiga ko‘ra gaplar sodda va qo‘shma bo‘ladi. Gaplarning bunday bo‘linishi ularning tarkibidagi predikativlik birliklarning soniga, miqdoriga asoslanadi.