Ma’ruza matnlari

Mantiqiy mushohada uchun 
1.Nega yozma nutqda beixtiyor dorixona, sinov daftarchasi, shifoxona (kasalxona), bekat 
so‘zlarini  yozamiz-u,  og‘zaki  nutqda  apteka,  zachyotka,  bolnitsa,  ostanovka    so‘zlarini  aytamiz? 
Sabablari nimada?  
2.Jarohat va yara so‘zlari o‘zaro sinonimmi yoki uyadoshmi? Lug‘atlardan foydalanib javob 
berish ham mumkin. 
 
 
Til  leksikasida  yangi  so‘zlarning  hosil  bo‘lishi  turli  yo‘llar  bilan  sodir 
bo‘ladi: 
1) yangi so‘z yasalishi: 
2) so‘zning yangi ma’no kasb etishi; 
3) bir turkumdan boshqasiga o‘tish.  
Mazmun plani nuqtai nazaridan til leksikasi farqlanadi: 
1) mustaqil  so‘zlar  (atash  vazifasini  bajaradi)  ва  nomustaqil  so‘zlar 
(bunday vazifaga ega emas); 
2) mavhum  so‘zlar  (umumlashma  ma’nolarni  ifodalaydi)  va  aniq  so‘zlar 
(muayyan tushunchalarni ifodalaydi). Mustaqil va nomustaqil so‘zlar tizimida 
ham  uzluksizlik  mavjud.  Unga  ko‘ra,  mustaqil  so‘zlar  nomustaqil  so‘zlarga 
aylanadi yoki ularning vazifasini muvaqqat bajaradi; 
1) sinonimlar (bir tushunchani turli tomondan ifodalaydi); 
2) antonimlar (zid tushunchalarni ifodalaydi); 
3) giponimlar (tur-jins tushunchalarini ifodalaydi); 
Ifoda  plani  nuqtai  nazaridan  omonimlar,  omograflar,  omofonlar, 
paronimlar farqlanadi.  
Til leksikasida uslubiy xoslanish alohida ahamiyatga ega.  
Til  leksikasida  frazeologimlar  alohida  o‘rin  tutadi.  Frazeologimlar 
leksikalizatsiya  hodisasining  yorqin  namunasi.  So‘z  birikmalari  ma’nolari 
ixtisoslashib,  bir  so‘z  ma’nosiga  teng  ma’no  ifodalashga  o‘tadi.  Iboralar 
shaklan so‘z birikmasiga o‘xshaydi, lekin til leksikasiga mansub bo‘ladi.  
Leksikani  qayd  etuvchi  soha  leksikografiya  bo‘lib,  uning  nazariy  va 
amaliy, an’anaviy va zamonaviy ko‘rinishlari mavjud.