Маруза матни

2 маъруза.
Пептидлар, пептидларнинг кимёвий синтези.Функционал гуруҳларни ҳимоялаш, фаоллаш ва пептид боғларини ҳосил қилиш усуллари. Пептидларни қаттиқ фазада синтез қилиш


Пептидларни кимёвий синтез қилиш усуллари
Пептид боғини синтез қилишнинг кўплаб методлари ишлаб чиқилган. Олинадиган пептид характерига қараб муайян вазифа қўйилади. Агарда пептид -аминокислоталарни маълум кетма-кетликда ёки полипептид бир хил -аминокислотадан олиниши талаб қилинса, -аминокислоталарни кимёвий синтезлардаги конденсация реакцияларига ўхшаш ҳолатда поликонденсацияга учратиш мумкин бўлади. Аммо, кўп ҳолларда -аминокислоталар маълум структура бўйича кетма-кетликда жойлаштирилиши талаб қилинади. Бундай маълум тузилишдаги структурани синтез қилиш учун комплекс ҳолдаги муносабатни ишлатишга тўғри келади, бунда пептид таркибига кирувчи -аминокислота тузилиши ва конфигурациясининг сақланиши таъминланади.
Бундай иш тартиби бир қанча босқичларни ўз ичига олади:
1) Амино- ва карбокси гурухларини ҳимоялаш;
2) Амино- ва карбокси гурухларини активлаш;
3) Амино- ва карбокси гурухларини конденсациялаш;
4) Ҳимояланган гурухларни чиқариб юбориш.
Функционал гурухларни ҳимоялаш
Одатда амино- ва карбокси гурухларини, шунингдек ён радикаллардаги функционал гурухларни ҳимоялаш учун уларни ҳар турдаги ҳосилаларга айлантирилади. Бунда қўйиладиган асосий талаблар:
1) Ҳимояловчи гурухларни киритишда ва чиқариб юборишда олдиндан бор бўлган ёки ҳосил қилинган пептид боғларини узилиши кузатилмаслиги керак;
2) Ҳимоялаш гурухларини киритиш юмшоқ шароитда амалга оширилиши лозим, уни чиқарилаётганда эса бошқа ҳимояланган гурухларга ёки туркумларга тегмаслик керак. Ҳимояловчи гурухларни танлаш қўйилаётган вазифага, яъни -аминокислоталарнинг талабга мувофиқ кетма-кетлигига боғлиқ.
Ҳимоялаш методлари кераклигича бор бўлишига қарамасдан, уларниг ҳаммаси ҳам қўйиладиган талабларга жавоб бермайди. Шунинг учун доимо янги ҳимояловчи гурухлар излаш ва бор методларни такомиллаштириш устида иш олиб борилади. қуйида жуда ҳам муҳим ва кенг қўлланиладиган методлар устида фикр юритилади.