Ma’ruza matn

Intererning shift qismi uchun naqsh kompozitsiyalarini tuzish.

Interer shiftlari o’tmishda va bugungi kunimizda ham o’ziga xos milliylik asosida bezaladi. Interer shiftlarini ko’pincha burchak islimi, aylana qo’shband, turunj, davra turunj, girih, murakkab singari naqsh namunalari ishlanadi.

Qadimda xona shiftlarini xashamatli serviqor muqarnas va boshqali ustunlar ko’tarib turgan. Shift yuzalaridagi to’sinlar oralig’iga aylana slindrsimon yog’och bo’laklari terilib ular vassa jufta yoki bolor deb ham atalgan. Bolorlar to’lqinsimon yuza ko’rinishini eslatib, islimiy naqshlar bilan bezatilgan. O’zbek milliy xonadonlari shiftlari tekis ganch suvoklari bilan ham suvalib bezalgan. Devor va shift oralig’iga sharafa ganch quymalari o’rnatilib, shift yuzalari bo’rtma xandasiy (girih) va bir necha turdagi naqsh kompozitsiyalari bir necha turdagi naqsh kompozitsiyalari bilan naqshlangan.

Shift yuzalarini karniz, xovuz,nimxovuz, gumbaz, qubba ko’rinishlaridan

yog’och fanerdan yasab bezatilib kelinmoqda. Shift yuzalarini naqshlashdan avval erimay naqsh kompozitsiyasi uchun o’lcham olinadi. O’lchamga mos ravishda axta qog’ozi kesiladi. So’ngra, chiziladigan naqshning rapporti va tuzilish bo’laklariga qarab ikki, to’rt, olti buklab kompozitsiyaning yarmi yoki chorak qismi chiziladi. Chizilgan naqsh namunasini igna bilan teshib chiqiladi. Tayyor bo’lgan naqsh axtasini xoka yordamida yuzaga tushiriladi. Interer shiftlarini bezashda, dastavval naqshning zamini (tagi) ranglanadi. Rang tuslari xona devor bezaklariga xamohang ravishda olinadi. So’ngra oraliq shakl yuzalari gul, novda, shkufta, barg elementlariga rang beriladi. Naqsh kompozitsiyalari ranglab olingandan so’ng, siyoh-qalam, targ’il usulida pardoz beriladi.