Маъруза материаллари 1-мавзу: Педагогика фанинг умумий асослари

Маълумот – бу педагогиканинг асосий категорияларидан бири бўлиб, таълим-тарбия натижасида олинган ва тизимлаштирилган билим, ҳосил қилинган кўникма ва малакалар ҳамда таркиб топган дунёқарашлар мажмуини англатади.
Билимлар – одамларнинг ижтимоий-тарихий амалиёт жараёнида тўпланган ва умумлашган тажрибаси. Илмий билимлар объектив оламни анча тўғри акс эттиради. Илмий билимлар доимий эмас, улар ҳаммаси ўзгариб. такомиллашиб боради. Билимлар асосида ўқувчиларнинг кузатувчанлик, тафаккур, хотира сингари билиш қобилиятлари ривожланади, уларда эътиқод ҳосил бўлади, илмий дунёқарашни шакллантирувчи ғоялар тизими таркиб топади.
Педагогиканинг бошқа категорияларини қуйидагича шаклда тасвирлаш мумкин:

Педагогикада «тарбия» сўзи турли маънода ишлатилади. Чунончи, тарбия кенг маънода, ижтимоий ҳодиса сифатида қўлланилганда жамиятнинг барча тарбиявий воситаларини: оилани, мактабгача тарбия, ўқув-тарбия муассаса-ларини, меҳнат жамоалари, ахборот манбаларининг тарбия йўналишида олиб борадиган ҳаракатларини ўз ичига олади. Бу тарбия воситалари ўсиб келаётган ёш авлоднинг ҳар томонлама камол топишига хизмат қилади. Педагогик адабиётларда ва амалиётда «тарбия» сўзи аниқ, тор йўналишни белгилаш учун ҳам ишлатилади. Шу маънода тарбиячи раҳбарлигида аниқ мақсадга қаратилган жараён тушунилади.

Ўқитиш – ўқитувчи ва ўқувчининг биргаликдаги фаолияти бўлиб, бу жараёнда болаларнинг маълумот олиши, ўқув кўникма ва малакасини эгаллаши, тарбияланиб, ривожланиб бориши назарда тўтилади.
Маълумот – бунда нафақат ўқитиш, балки мустақил билим олиш, оммавий ахборотлар таъсирида бойиш билан бирга, инсоннинг илмий тизимни эгаллаши, илмий дунёқарашини шакллантиришни кўзда тўтилади.
Инсон камолоти – бу инсоннинг кенг маънода ички ва ташқи омиллар таъсирида шаклланиш жараёнидир. Бу жараёнда тарбиянинг муҳим аҳамият касб этиши тушунилади.