Ma'ruza konstitutsiya doc

Soliq va mahalliy yig`imlarni to`lash burchi. 
Fuqarolarning  konstitusiyaviy  burchlaridan  yana  biri  ularning  qonun  yo`li  bilan 
belgilangan soliqlar va mahalliy yig`imlarni to`lashga majburligidir (51-modda).  
Soliqlar yuridik shaxslar va fuqarolarning davlatga to`laydigan majburiy to`lovlari 
bo`lib,  uning  ijtimoiy-iqtisodiy  mouiyati  va  ahamiyati  shu  jamiyatning  ijtimoiy-
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
46 
iqtisodiy,  siyosiy  tizimi,  davlatning  tabiati  va  vazifalariga  ko`ra  belgilanadi.  Fuqarolar 
to`laydigan  soliqlar  davlat  rivojlanishining  turli  davrlarida  respublika  hal  qiladigan 
masalalarga  qarab  o`zgarib  boradi.  Xozirgi  davrda  fuqarolardan  linadigan  soliqlarning 
turlari  qonunlarda  ko`rsatilgan.  Masalan,  «O`zbekiston  Respublikasi  fuqarolaridan, 
ajnabiy  fuqarolardan  va  fuqaroligi  bo`lmagan  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig`i 
to`g`risida»gi  1991  yil  15  fevral  qonuni  va  unga  kiritilgan  qator  o`zgartirish  va 
qo`shimchalar  bilan  hamda  shu  qonun  asosida  1993  yil  16  fevral  qonuni  va  unga 
kiritilgan qator o`zgartirish va qo`shimchalar bilan hamda ana shu qonun asosida 1993 
yil 21 mayda qabul qilingan Nizomda ko`rsatilgan qoidalardagi huquq va majburiyatlar 
O`zbekistonning  doimiy  istiqomat  joyiga  ega  bo`lgan  va  ega  bo`lmagan  fuqarolar, 
ajnabiy  fuqaro  va  fuqaroligi  bo`lmagan  shaxslarga  tegishlidir.  Soliq  to`lash  manbai 
shaxslarning pul yoki natura tarzida olgan daromadlari hisoblanadi. Bu soliqlar ish haqi 
to`lovlari, mukofotlar va boshqa daromadlardan;  
fuqarolarning  dehqon  xo`jaligini  yuritishdan  olinadigan  daromadlaridan; 
O`zbekiston  Respublikasida  doimiy  istiqomat  joyiga  ega  bo`lmagan  shaxslarning 
O`zbekistondagi  manbalardan  oladigan  daromadlaridan  tashkil  topadi.  Bu  soliq  va 
yig`imlarni  undirishni  davlat  idoralari  tomonidan  O`zbekiston  Davlat  soliq  qo`mitasi, 
moliya  vazirligi  organlarining  o`zini  o`zi  boshqarish  idoralari  amalga  oshiradi. 
Soliqlarni o`z vaqtida to`lamagan, to`lashdan bo`yin tovlagan, daromadini yashirgan va 
soliq to`g`risidagi qonunlarni buzgan shaxslar uchun moddiy (jarima to`lash, yashirgan 
yoki kamaytirib ko`rsatgan daromadni undirish), ma'muriy (jarima to`lash) va qonunda 
ko`rsatilgan  hollarda  jinoiy  javobgarlik  ham  belgilangan.  Shuni  qayd  etish  kerakki, 
fuqarolardan  undirilgan  soliqlar  va  to`lovlar  fuqarolarning  extiyojlari  uchun  xalq 
ta'limiga, sog`liqni saqlashga, ijtimoiy yordamning boshqa turlariga sarf etiladi. Soliqlar 
va  yig`imlar  davlatning  eng  muhim  artributlaridan biri  bo`lib,  u  davlat  mahkamalarini 
saqlash,  hokimiyatni  mustahkamlash,  mudofaa  ijtimoiy  sohalar:  maktablar,  shifo 
xonalar xodimlarini maosh bilan ta'minlash uchun zarurdir.  
 [1] Karimov I.A. «Buyuk kelajagimizning huquqiy kafolati». T.,»Sharq», 1993. 
27-bet. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
47