Ma'ruza konstitutsiya doc

O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi tuzilishi va sifatini 
belgilovchi mezonlar 
 O`zbekiston Konstitutsiyasi 128 moddadan iborat bo`lib, 26 bobni birlashtiruvchi 
6  bo`limni  o`z  ichiga  oladi.  O`zbekiston  Konstitutsiyasi  tuzilishi  mazmuni-  fuqarolar 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
9 
o`rtasida  totuvlik,  milliy  va  ijtimoiy  hamjihatlik,  shaxs  erkinligi  va  saylov  erkinligi, 
siyosiy  barqarorlik,  farovonlik  va  iqtisodiy  o`sishni  ta'minlash,  davlatning  inson  va 
fuqarolar  oldidagi  o`z  burchini  bajarishga  erishishga  yo`naltirilgan.  Shu  bilan  bir 
qatorda,  Asosiy  Qonunimiz  mazmunida  tenglik,  erkinlik,  biradorlik,  xalqlar  va  mil-
latlararo  do`stlik,  mamlakat  va  dunyo  barqarorligi  kabi  umuminsoniy  g`oyalar  ham 
mujassamdir.  Konstitutsiyaga  ega  bo`lish,  unga  tayanish,  itoat  qilish,  u  bo`yicha 
yashash, undan himoya topish hamda uni himoya qilish lozim va shartdir. Konstitutsiya 
biz uchun shunday aziz narsadirki, uni or-nomusni asraganday asramoq lozim. Chunki 
aynan 
Konstitutsiyada 
O`zbekistonning 
davlat 
severeniteti(I-bob), 
xalq 
hokimiyatchiligi(II-bob),  qonun  ustuvorligi(III-bob)  aks  etadi.  Aynan  u  o`zbek 
millatining  tiliga  davlat  maqomini  beradi(4-modda).  Xalqni  hokimiyat  manbai  sifatida 
e'tirof  etadi.  Ijtimoiy  hayotda  siyosiy  institutlar,  mafkuralar  va  fikrlar  xilma-xilligini 
kafolatlaydi. 
Inson huquqlari va erkinligi oliy qadriyat hisoblanadi. Shu bilan Konstitutsiyada 
inson eng mo`tabar mavqega ko`tariladi. Agarda Konstitutsiyaga e'tibor bilan qarasangiz 
birinchi  bo`limdan  so`ng  inson  huquqlari  va  erkinliklari  boshlanadi.  Konstitutsiyaning 
2-bo`limi  inson  huquqlarining  to`liq  va  ixcham  tizimidir.  Undan  keyingi  3-bo`lim 
jahondagi  birorta  konstitutsiyada  yo`q.  Mazkur  bo`limning  asosiy  maqsadi:  fuqarolik 
jamiyati  an'analarini  shakllantirish,  jamoat  birlashmalari  va  ijtimoiy  munosabatlarning 
sog`lom ravnaqini ta'minlashdir. Bundan keyingi bo`limlarda davlat tuzilishi va davlat 
organlariga oid qoidalar bayon etiladi.  
Demak,  Konstitutsiya  «Inson-jamiyat-davlat»  yo`nalishida  tuzilgan  bo`lib,  unda 
inson  manfaati  birinchi  o`ringa  qo`yilgan.  Asosiy  Qonunda  Birlashgan  Millatlar 
Tashkilotining  ustuvor  yo`nalishdagi  hujjatlari,  Inson  huquqlari  umumjahon 
Deklaratsiyasi,  xalqaro  huquqning  me'yor  va  tamoyillari  hisobga  olingan.  Shu  bilan 
birga  AQSh,  GFR,  Fransiya,  Shvetsiya,  Ispaniya,  Portugaliya,  Italiya,  Bolgariya, 
Vengriya,  Turkiya,  Eron,  Yaponiya,  Misr,  Hindiston  va  boshqa  davlatlarning  xalqaro 
huquq  talablarini  aks  ettiruvchi  konstitutsiyaviy  tajribalarini  o`zida  jamlagan. 
O`zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  bosh  va  ustuvor  tamoyillari:  barcha 
fuqarolarning  teng  huquqliligi;  biron  bir  millatga  daxldorligi,  diniy  e'tiqodi  va 
mazhabidan  qat'iy  nazar,  jamiyatda  shaxs  ustunligi  va  ijtimoiy  adolat  barqarorligini 
ta'minlash;  milliy  ozchilikni  tashkil  etuvchi  aholi  qatlamlariga  e'tibor  bilan  qarash, 
ularning  tili  xalq  an'analari  va  urf-odatlarini  hurmat  qilish;  ularning  o`ziga  xosligi  va 
taraqqiyotini  saqlashga  zaruriy  shart-sharoitlar  yaratish  kabi  yo`nalishlarni  o`z  ichiga 
oladi. 
O`zbekiston  Konstitutsiyaning  sifatini  belgilovchi  mezonlar  ham  mavjud  bo`lib, 
ular  sirasiga  quyidagilarni  kiritish  mumkin.  Jumladan:  konstitutsiyaning  huquqiy 
davlatni  barpo  etish  ehtiyoji  va  istiqbollariga  muvofiqligi,  xalqaro  konstitutsiyaviy 
tajribalarning  konstitutsiyani  yaratishda  ijodiy  foydalanilganligi,  konstitutsiyaning 
bevosita  harakatdagi  huquq  ekanligi,  konstitutsiyaning  huquq  manbai  sifatida 
yetakchilik roli hamda davlat va jamiyatda barqarorlikka erishishdagi ahamiyati va shu 
kabi mezonlardir.