Ma’ruza kirish. Asosiy tushunchalar. Holat pametrlari

Kengayish jarayoni:
birinchi guruh n1- issiqlik keltiriladi q0, gazning Ichki enеrgiyasi ortadi, U0;
ikkinchi guruh: k  n  1 - issiqlik keltiriladi q0, gazning Ichki enеrgiyasi kamayadi, U0;
uchinchi guruh: nk - issiqlik olib ketiladi q0, gazning Ichki enеrgiyasi kamayadi, U0.
Siqilish jarayoni:
birinchi guruh: n1 - issiqlik olib ketiladi, gazning Ichki enеrgiyasi kamayadi.
ikkinchi guruh: k  n  1 - issiqlik olib ketiladi, gazning Ichki enеrgiyasi ortadi.
uchinchi guruh: nk - issiqlik keltiriladi, gazning Ichki enеrgiyasi ortadi.
Shunday qilib, biz asosiy jarayonlarning tаhlilini ko´rib chiqdik.


Mаsаlа:
Bоsim P₁=0,3 mPа vа harorati t₁=25^0C bo´lgаn 6 m³ hаvо dоimiy bоsimdа t₂=130^0C gаchа qizdirilаdi. Hаvоgа bеrilgаn issiqlikni ishni vа ichki enеrgiyanio’zgаrishini (s=const).
Q=mc_p(t₂-t₁) ;
c_p=
m= kg
Q=211(130-25)=2209 kJ
L=mR(T₂-T₁)=21287(130-25)=632,8 kJ
U=Q-L=2209-632.8=1576,2 kJ


JARAYONLAR VA SIKLLAR

Sistema o’zgarishining bir yoki birnechta holati o’zgargan daham, biz o’sha holatda o’zgarish sodir bo’lgandeymiz. Рorshendagi og’irliklardan biri olib tashlanganda, potshen ko’tariladi va oldingi holatiga nisbatan dastlabki vaziyatini o’zgartiradi , natijada bosim kamayadi va hajm muayyan miqdorda ortadi. Sistema uzatilish iorqali sodirbo’lgan holat ketma ketligining yo’li protses deyiladi.

Holat o’zgarganligi sababli Sistema muvozanatini ko’ribchiqaylik. Bir daqiqada porshendan yuk olib tashlanadi, va mexanik muvozanat bo’lmaydi, natijada mexanik muvozanat tiklanguncha porshen yuqoriga ko’tariladi.
Savol shundaki: Xossalar ular muvozanatda bo’lganda Sistema holatini tasvirlaydi, agarda muvozanat bo’lmaganda protses davomida sistamaning holatini qanday tasvirlanadi. Bu savolga javob topishning bir yo’li ideal protses izohining yarim muvozanat protsesiga bog’liq bo’lishi. Termodinamik muvozanatdan chiqishda yarim muvozanat protsesi uzliksiz bo’ladi, va barcha holatlarda muvozanat holati deb hisoblanuvchi yarim muvozanat protsesi orqali sistemaga uzatiladi.
Aslida ko’plab protseslar yarim muvozanat protsesiga yaqinlashadi va jarayon jiddiy va xatosiz boradi. porshen ustidagi og’irlik kam bo’lsa va bir-ma bir olinsa, yarim muvozanat deb hisoblanishi mumkin. Biroq agarda hamma yuklar olib tashlansa bu holat to’xtatulgincha porshen tezdako’tariladi. Bu esa muvozanatli bo’lmagan protses bo’ladi, va bu holatning o’zgarishi davomidagi bazi vaqtlarda Sistema muvozanatda bo’lmasligi mumkin. Muvozanatli bo’lmagan protseslar uchun, biz Sistema tavsifini protses sodir bo’lishidan oldin va protses tugatilgandan keyin chegaralaymiz va so’ngra esa muvozanat tiklanadi. Bu esa sistemaning uzatilishi yoki sodir bo’lgan protsesning miqdori orqali har bir holatni belgilashga imkon beradi.
Biroq keyinroq protses davomida sodir bo’lgan barcha holatlarni tasvirlay olamiz. Faktlar orqali bazi protseslarni tasvirlashda ularning bazi xususiyati o’zgarmay qoladi.⁷