Ma’ruza kirish. Asosiy tushunchalar. Holat pametrlari

RENKIN SIKLIDA HARORAT VA BOSIMNING TA’SIRI

Keling dastlab Renkin siklidagi chiqarilgan gaz bosimi va haroratsining ta’sirini ko’rib chiqamiz. Ta’sir chizma 9.4 nin T-s diagrammasida ko’rsatilgan. Harorat issiqlik qabul qilinmagan vaqtda kamayishiga mos holatda chiqarilgan gaz bosimi P₄ dan P₄_ ga tushadi.²⁰

Foydali ish 1–4–4_–1_–2_–2–1 sohalar orqali oshiriladi (yuza orqali ko’rsatilgan). Bug’ga a_-2_-2-a-a_ soha orqali issiqlik uzatilishi oshiriladi. Bu 2 ta soha deyarli teng bo’lganligi sababli, haqiqiy natija maqsadga muvofiq bo’lgan siklda o’sgan bo’ladi. Bu esa issiqlik qabul qilinmaganda o’rtacha harorat kamayishidan ayon bo’ladi, biroq bosimning kamayishi turbinada oqayotgan bug’ miqdorining namligini ortib ketishiga sabab bo’ladi. Bu esa muhum factor chunki agarda bosim past bo’lgan qismida namlik 10% atrofida oshsa, faqatgina turbine samaradorligiga kamayish bo’lmaydi, biroq turbine uchining yimirilishi bilan jiddiy muammolar bo’lishi mumkin.
Keyin chizma 9.5 da ko’rsatilgani kabi, bug’ qozonidagi bug’ issiqligining ta’sirlarini ko’rib chiqamiz.
Biz ko’rishimiz mumkinki 3–3_–4_–4–3 soha orqali ish oshiriladi, va bug’ qozonidagi issiqlik uzatilishi ham 3–3_–b_–b–3 Soha orqali oshiriladi.
Bu 2 ta sohaning nisbati foydali ishning nisbatidan kattaroq bo’lganligi sababli siklning qolgan qismi uchun issiqlik taminlanadi, berilgan bosim uchun shunisi aniqki, bug’ning issiqligi Renkin sikli samaradorligini oshiradi.
Samaradorlikdagi bu o’sish o’rtacha harorat bug’ga issiqlik berilishida ortishidagi faktlardan ketma ket kelib chiqadi. Shuningdek bug’ qizitilganda, turbinada qolgan bug’ning zichligi ortadi.
Nihoyat bug’ni maksimum bosimini ta’siri ko’rib chiqiladi va bu chizma 9.6 da ko’rsatiladi. Bu tekshirishlarda bug’ning maksimum haroratsi , chiqarilgan gaz bosimi kabi o’zgarmas ushlab turiladi. Issiqlik aylanishi b_–4_–4–b–b_ soha orqali kamayadi. Foydali ish yolg’iz aylanib o’tishningning qiymati orqali ortadi va ikkita aylanib o’tishningning miqdori orqali kamayadi. SHuning uchun, foydali ish o’zgarmas bir xil qoladi biroq issiqlikni aylanishi kamayadi., va shundan beri maksimum bosimda samarali Rentkin sekli o’sadi.
Bu namuna issiqlik ta’minlanishida o’rtacha harorat bosim ortishi bilan ortadi. Maksimum bosim ortganligi sababli turbinada qolgan bug’ning zichligi ortadi.
Bu bo’limni xulosa qiladigan bo’lsak, foydali ish va Renkin siklining samaradorligi kondetsaner bosimining kamayishi, issiqlik qo’shilishi davomidagi bosimning ortishi, va bug’ issiqligi orqali ortadi deb ayta olamiz.
Turbinada qolgan bug’ning zichligi bug’ning issiqligi orqali ortadi va chiqarilgan gazlar bosimining kamayishi orqali kamayadi va issiqlik qo’shilishi davomida bosim ortadi. Bu ta’sirlar 9.7 va 9.8 chizmalarda ko’rsatilgan.
Bu fikrlarni birlashtirib, sikl sakkista xossaning umumiysi bilan to’rtta holatni 4 ta mashhur jarayonga (2 ta izobarik va 2 ta izotropik) birlashtiriladi. Birinchi holatni ko’rishda suyuqlik to’yintiriladi(x₁=0), bizda aniqlash uchun uchta (8 − 4 − 1) parameter bor. Quyidagi holatlar yani yuqorida ko’rsatilgan holatlar nasoslar orqali, yuqori bosimli generatorlar orqali fiziologik nazorat qilinadi, ya’ni
P₂=P₃
Yuqori issiqlikda T₃ va kondetsatorning harorati T₁ da issiqlik uzatilishi miqdorining natijasi sodir bo’ladi.

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Bug’ turbina qurilmalarining izohlab bering.
   
2. 
   Renkin siklini P-V va T-s diagrammasini sharhlab bering.
   
3. 
   Renkin siklini FIK ni ifodasini yozib bering.