Ma’ruza 7: Amerika mamlakatlarida turizm geografiyasi reja

Chili mamlakati turizmi
Chili Janubi - Farbiy Amerikada joylashgan davlat. Hududi 756.626 kv.km. Yirik 
shaharlari: Sant‘yago (4.3 mln.). Vin‘ya- del‘-Mar (302 ming). VAl‘paraiso (276 ming). Tal‘ 
kauano (221 ming). Konseps‘on (330 ming). Aholisi 14.2 mln. kishiga yaqin. shundan
kreollar 68%. yevropaliklar 30%ni . 2.0%ni xindular tashkil etadi .
Chili hududi F.Magellanning ekspeditsiyasi tomonidan 1520 yilda ochilgan va Ispaniya 
mustamlakasiga aylantirilgan. XIX asrning boshlarida mustaqillik uchun kurash kuchaydi va
1810 yilning 18 sentyabrida mustaqil Chili davlati yuzaga keldi . Boshqa Lotin Amerikasi
davlatlaridan farqli ravishda bu yerda nisbatan siyosiy mo‘‘tadillik hukmron bo‘ldi. 1973

---

yil 11 sentyabrda Sal‘vador Al‘ende boshliq hokimiyat harbiy yo‘l bilan ag‘darildi . hokimiyat
tepasiga A.Pinochet (1973-1989 yy.) boshChiligidagi harbiy xunta keladi. Siyosiy partiyalar
faoliyati ta‘qiqlanadi . Iqtisodiy sohada neoliberal tamoyillarga amal qilinadi. « Ochiq»
iqtisodiy siyosat oqibatda yaxshi natijalar berdi . 1980-yillarning boshida «Chili mo‘‘jizasi»
to‘g‘risida gapira boshladilar. chunki aholining iste‘mol darajasi o‘rta miqyosda rivojlangan
mamlakatlar qatoriga yetib olgandi . Olib borilgan siyosat tufayli Chili Lotin Amerikasidagi
eng rivojlangan davlatlardan biriga 
aylandi. Mamlakat erishgan yutuqlarda liberal siyosat bilan birga xorij investitsiyalari ham
kata ahamiyat kasb etdi . Xorijiy sarmoyalarning 34% xizmat ko‘rsatish sohalariga yo‘naltirildi 
. Iqtisodiy faol aholining 60.5% savdo va xizmat ko‘rsatish sohalarida faoliyat ko‘rsatmoqda. 
YaMM 97.7 mlrd. AQSH dollar. jon boshiga 7.010 AQSH dollarini tashkil etadi . Temir 
yo‘llar uzunligi 7.766 km.. avtomobil‘ yo‘llar uzunligi 79025 km.. ichki daryo yo‘llarining
uzunligi esa 725 km. asosiy dengiz portlari: Ikike. VAl‘paranso. Asosiy savdo sheriklari
AQSH. Yaponiya. Buyuk Britaniya. Germaniya. Braziliya. so‘nggi yillarda Yangi industrial
mamlakatlar va asosan XXR bilan savdo-sotiq tobora avj olmoqda. Mamlakatda ijobiy
o‘zgarishlarga qaramasdan. qashshoqlik masalasi keskin muammo bo‘lib turibdi . 44% aholi 
kambag‘allik darajasida yashaydi. Xalqaro va ichki turizm sust darajada rivojlanmoqda. 2000
yilda bu mamlakatga 1.7 mln. xorijiy turistlar tashrif buyurgani kuzatilgan. 1999 yilga
nisbatan 6.0% ga o‘sish kuzatiladi. Lekin 74 2002 yilda 1.4 mln. xorijiy turistlar tashrif
buyurgan. 2000 yilga nisbatan 2001 yilda 1.1% ga. 2001
yilga nisbatan 2002 yilda 18.0% ga xorijiy turistlar tashrifi kamaygan. Bu keltirilgan misollar 
mamlakatda turizm sohasiga yaxshi e‘tibor qaratilmaganligi natijasi bo‘lsa kerak.
Chili mamlakati xalqaro turizm harakatlarining iqtisodiy tahlil natijalarini ko‘rsatishicha.
jahon turistik tashriflarning 0.20%i . Amerika mintaqasiga qilingan tashriflarning 1.2%i
Chili mamlakatiga to‘g‘ri keladi. 2001 yilga nisbatan 2002 yilda xorijiy turistlar tashrifi –
18.0% ga kamaydi. Har bir xorijiy tashrif Chili mamlakatida 519 AQSH dollarini tashkil
qilgan. Jahon bo‘yicha bu ko‘rsatgich 23.2% ga. Amerika mintaqasi bo‘yicha 48.0% ga past
bo‘lgan.