|
7- rasm. Muzlagan sochilmalardagi qiya stvol krepining yog‘ochli tuzilmasi
7 – rasmda uch bo‘limdan iborat (konveyerli, yuradigan va ventilyasion) qiya stvol yog‘ochli krepining ayrim detallari ko‘rsatilgan. Stvolning ventilyasion bo‘limni kovlab o‘tganidan so‘ng konveyer jihozlanadi. Agar stvoldan yil bo‘yi foydalanilsa, krepning bunday tuzilmasi muzlagan sochilmalarda qo‘llaniladi. Stvol o‘yiqqa 400 m kam bo‘lmagan chuqurlikda ustunlarni o‘rnatish bilan yaxlit to‘liq bo‘lmagan mahkamlovchi ramalar bilan mustahkamlanadi.
Qatlamning tik og‘ishida stvolni mahkamlash uchun krepning yopiq shakli qo‘llaniladi: aylana (beton bilan mahkamlashda) yoki to‘g‘ri burchakli ( yig‘ma temir beton bilan mahkamlashda). Har 15 – 20 m. da tayanch gardishlar o‘rnatiladi.
Qiya stvollar uchun eng taraqqiy etgan krep turi qo‘shma krep – ankerli sachratma betonli bilan birga hisoblanadi. SHip va lahim yonini gumbaz yuzasining 1 m2 ga 3 anker hisoblashdan temir betonli anker bilan mustahkamlanadi. Eritma qotgandan so‘ng ankerga yirik katakchali simli to‘r osiladi, so‘ngra lahim 7 – 10 sm li qalinlikdagi sachratma beton bilan yopiladi. Bunday krep tejamliligi jihatidan betonli va metall kreplardan ustundir.
Qiya lahimlarni armaturlash relsli yo‘llarni yotqizishdan (relsli transportda), yurish bo‘limini jihozlashdan, uni yukli bo‘limdan ajratib qoplashdan, quvurlarni, kuch kabellari, yoritgichlarni yotqizish va osishdan iborat.
Qiya stvol bo‘ylab skipli va katak qutili ko‘tarilishlarda armaturlash elementlariga relslar va yo‘naltiruvchi to‘sinlar ( faqat qiya va tik joylanishlar uchun) kiradi.
Skipli va katak qutili ko‘trmalarda qiya stvol bo‘ylab armaturlash elementlariga relslar va yo‘naltiruvchi to‘sinlar ( faqat qiya va tik yotishlar uchun) kiradi. 10 dan 30° gacha qiya burchaklarda relsli yo‘llar shpallari ustunlar tikkayib qolishining oldini olish uchun har 2 – 3 metrda tagsinchlar qo‘yiladi.
SVP turidagi po‘lat prokatli metalli arkasimon yoki halqasimon moslanuvchan krep nishabliklar va bremsberglardagi ko‘mir qatlamlarining qiya yotishida qo‘llaniladi. Bunday krep tuzilmasi gorizontal lahimlar krepiga o‘xshash. Arka va halqalar normal bo‘ylab og‘ishga o‘rnatiladi. Bo‘ylama yo‘nalishda mustahkamlikni ta’minlash uchun albatta burchaklardan yoki maxsus kesimlardan ramalararo metall tortmalar o‘rnatiladi.
Qiya va tik og‘ishlarda kreplarning po‘lat tuzilmalari qo‘llanilmaydi.
Qo‘shni arkalar va halqalar orasidagi bo‘shliq temir betonli yoki yog‘och tortib bog‘lovchilar bilan tortiladi.
Betonli va qo‘shma kreplar. Kapital shaxta qiya stvollarini mahkamlashda betonli va qo‘shma kreplar qo‘llaniladi.
Stvolning 15° gacha qiya burchakli betonli monolit krepi vertikal devorlar va qutisimon gumbazga ega. Devorlar mustahkamligi uchun qiya burchaklar orttirilishi bilan fundament qatlam og‘ishi bo‘ylab pog‘onasimon shakl kasb etib gorizontal joylanishga ega bo‘ladi. Toshli yotqizish gorizontal qatorlar bilan yotqiziladi, beton bo‘lsa gorizontal qatlam bilan qolip orqasiga yotqiziladi.
Qiyalikning katta burchaklarida shpallar tagsinchga ramali kreplar yoki yo‘llarda sirpanishning oldini olish uchun lahim yonlari bo‘ylab ular uchlari o‘yiqqa joylashtiriladi.
5. 8 rasmda muzlagan sochilmalarda yil bo‘yi foydalaniladigan harakatlanuvchi va skipli bo‘limlar jihozlari, shuningdek, qiya stvoldagi krep detallari ko‘rsatilgan. Relslar shpali asos jinslariga yotqizilgan tagsinchlarga mahkamlanadi.
Xavfsizlik qoidalari bo‘yicha qiya lahimlarning harakatlanuvchi bo‘limlariga belgilangan talablar qo‘yiladi. Lahim qiyalik burchagi 7 dan 15° gacha bo‘lganda, harakatlanuvchi qism krepga mahkamlanadigan panjaralar bilan: 15 dan 30° gacha—-qiyalikda pog‘onali taxta zina va panjaralar bilan; 30 dan 45° gacha —30 sm. kenglikdagi gorizontal pog‘onali zinalar va panjaralar bilan jihozlanadi. Lahim qiyalik burchagi 45° oshganda harakatlanuvchi bo‘lim vertikal stvollar zinali bo‘lim jihozlanishi qoidalariga asosan jihozlanadi. Harakatlanuvchi bo‘lim xarilar yoki o‘rnatilgan ustunlar bo‘ylab metall to‘r yoki taxta bilan qoplanib yuk bo‘limidan ajratiladi.
Quvurlar va kabellar zinali yoki maxsus bo‘limda yotqiziladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
