Ma’ruza №4 Friktsion uzatmalar. Egiluvchan uzatish moslamalari

12.11-rasm. Har xil zanjir turlari


12.12-rasm. Rolikli zanjir tuzilishi
Rolikli zanjirlar bir qatorli va ko`p qatorli bo`ladi. Vtulka presslangan ichki plastinadan va o`q presslangan tashqi plastinadan iborat. Vtulkaga roliklar o`rnatilgan bo`ladi. Vtulkali zanjirlarda roliklar bo`lmaydi. Tishli zanjirlar tish shakliga ega plastinalar majmuasidan iborat. Plastinalar sharnir yordamida bir-biri bilan bog’langan. Bitta qator yo`naltiruvchi plastinalarning botiq joyi bo`lmaydi.

Zanjir plastinalari o`rta uglerodli va legirlangan po`latlar 45, 50, 40X, 40XН, 30XН3A dan yasaladi. Po`latlar 40…50 HRC qattiqlikgacha toblanadi. O`qlar, roliklar va vtulkalar tsementlangan po`lat 15, 20, 15X, 20X, 12XН3, 20XН3A tayyorlanadi va 55…65 HRC qattiqlikgacha toblanadi.

YUlduzchalar po`lat 40, 45, 40X, 50Г2, 40XН dan yasaladi va qattiqligi 40…50 HRC bo`ladi.

Afzalliklari:

-uzoq masofalarga (8 m gacha) quvvatni uzatish;

- tasmali uzatmaga nisbatan vallarga kamroq yuklama, uzatadigan quvvat kattaroq va o`lchami kompaktroq;

- bitta zanjir yordamida bir nechta yulduzchalarga energiya uzatish imkoni.

Kamchiliklari:

• 
  harakatining silliq emasligi;
  
• 
  shovqin;
  
• 
  sharnirlarning tez yeyilishi va zanjirning uzayishi.
  

Zarjirli uzatmalarning asosiy parametri – zanjirning qadami t (mm) hisoblanadi. Qadam qancha katta bo`lsa, shuncha zanjirning yuklama xususiyati ko`payadi. Zanjir qadamiga qarab boshqa geometrik xarakteristikalar aniqlanadi:

1. 
   Yulduzchalar o`qlari orasidagi optimal masofa a (mm):
   

a = (30…50)·t,

uzatishlar soni qancha katta bo`lsa, shuncha intervaldan katta qiymat olinadi.

2. 
   Yulduzchalarning optimal tish soni:
   

z₁ = 31-2·u ≥ 11, toq bo`lishi ma`qul;

z₂ = z₁·u ≤ 120 – juft bo`lishi ma`qul.

3. 
   Yulduzchalarning ajratish diametri, mm:
   

4. Yulduzchalarning tashqi diametri, mm: 

5. Zanjir zvenosi soni:

L_t qiymati juft songacha yaxlitlanadi.

Takrorlash va mustaqil ishlash uchun savollar