Ma’ruza №4 Friktsion uzatmalar. Egiluvchan uzatish moslamalari

12.1-rasm. Friktsion uzatmalar turlari
Friktsion uzatmalar ochiq va yopiq bo`ladi. Ochiq uzatmalarda ilashish quruq bo`ladi. Yopiq uzatmalarda ilashish moy muhitida amalga oshiriladi.

Friktsion uzatmalarda yetaklovchi katok diametri D₁ning yetaklanuvchi katok diametri D₂ga nisbati uzatishlar nisbati deyiladi (12.2-rasm):
i = D₁/D₂


12.2-rasm. Silindrik friktsion uzatma turlari
Agar i>1 bo`lsa, uzatma ko`paytiradigan bo`ladi, ya`ni D₂ g’altakning aylanishlar soni D₁ g’altakning aylanishlar soniga nisbatan i qiymatga teng marta katta bo`ladi. Lekin quvvat kamayadi, ya`ni D₂ g’altakdagi quvvat D₁ g’altakdagi quvvatga nisbatan taxminan i qiymatga teng marta kichik bo`ladi.

Agar i<1 bo`lsa, uzatma kichraytiruchi bo`ladi, bunda D₂ g’altak yetaklovchi, D₁ g’altak esa yetaklanuvchi bo`lishi kerak.

Friktsion uzatmalarni hisoblashda, ko`pincha, burchak tezlik kattaligidan foydanilashadi. Uning o`lchov birligi radian / sekund, ya`ni 1 sekundda g’altak 1 radian kattalikka aylanadi. 1 radian = 57,2958 gradus. Bundan kelib chiqadiki 1 ob/sek burchak tezlik 6,2832 rad/sek ga teng.