Мономер молекуласининг катта энергияга эга бқлган ионлаштирувчи ; ; -нурлар таъсирида полимерланиш жараёни радиацион полимерланиш дейилади. Радиацион полимерланиш жараёни қуйидаги асосий омилларга боғлиқ бўлади.
қонуният билан ифодаланади. Одатда n нинг қиймати 0,5-1 оралиқда бўлиб, ўзгариб туради.
б) Иссиқлик таъсири. Реакцион аралашмада ҳарорат ортиб бориши билан полимерланиш жараёнининг тезлиги ортиб боради. Полимерланиш тезлиги эса полимер занжирининг ўсиш энергияси билан узилиш энергиясига боғлиқ бўлади. Чунки радиацион полимерланишда иницирлаш реакциясининг активланиш энергияси нолга тенгдир.
б) Иссиқлик таъсири. Реакцион аралашмада ҳарорат ортиб бориши билан полимерланиш жараёнининг тезлиги ортиб боради. Полимерланиш тезлиги эса полимер занжирининг ўсиш энергияси билан узилиш энергиясига боғлиқ бўлади. Чунки радиацион полимерланишда иницирлаш реакциясининг активланиш энергияси нолга тенгдир.
в) Радиацион полимерланишга фазовий муҳит ҳам катта таъсир қилади. Радикалли радиактив полимерланиш услубидан ташқари полимер олишда ионли радиацион-полимерланиш усули ҳам мавжуд бўлиб, бу усул икки турга бўлинади:
1. Катионли радиацион полимерланиш;
2. Анионли радиацион полимерланиш.
Полимерланиш реакцияларини тезлаштириш усулларидан яна бири электрокимёвий тезлаштириш ҳисобланади.
Полимерланиш реакцияларини тезлаштириш усулларидан яна бири электрокимёвий тезлаштириш ҳисобланади.
Бу усул асосан электр токи таъсирида реакцион муҳитда полимерланиш реакциясини бошлайдиган актив марказлар - эркин радикаллар, ионлар ҳамда ион-радикаллар ҳосил қилишга асосланган.
Полимерланиш инициаторлар иштирокида олиб борилса, бундай полимерланиш радикалли полимерланиш дейилади. Инициаторларнинг аҳамияти уларнинг юқори бўлмаган ҳарорат, нур, механик ва бошқа таъсирлар ёрдамида парчаланиб, актив эркин радикаллар ҳосил қилишидадир.
Полимерлар ишлаб чиқаришда инициаторларга қуйидагича талаб ққйилади.
Жараён ҳароратида эркин радикалларга осон парчаланиши керак;
2. Оддий шароитда улар барқарор бўлиши керак.
Полимерланиш жараёнида занжирни узатилишида иштирок этадиган моддаларни регуляторлар дейилади ва улар кимё саноатида полимерларни синтез қилиш учун кенг қўлланилмоқда.
Мустақил тайёрланиш учун саволлар.
Мустақил тайёрланиш учун саволлар.
1. Полимерланиш жараёни қандай амалга ошади?
2. Инициатор ва ингибиторлар қандай моддалар?
3.Полимерланишнинг қандай усулларини биласиз?
4. Радиацион полимерланиш қандай омилларга боғлиқ?