Ма’руза 2 Полимерларни синтез қилиш усуллари. Режа: Полимерланиш реакциялари

Полимерланиш реакцияси тезлигига қараб занжирли ва босқичли бқлади. Босқичли полимерланишда мономер молекулаларининг бирлашиши кичик тезликда боради ва ҳосил бўлаётган макромолекуланинг молекуляр массаси кичик бўлади. Лекин занжирли полимерланишда ҳосил бўладиган полимерларнинг массаси катта, мингдан тортиб бир неча миллионларни ташкил этади. Бу ҳолда чизиқли макромолекулалар ҳосил бўлади.

• Полимерланиш реакцияси тезлигига қараб занжирли ва босқичли бқлади. Босқичли полимерланишда мономер молекулаларининг бирлашиши кичик тезликда боради ва ҳосил бўлаётган макромолекуланинг молекуляр массаси кичик бўлади. Лекин занжирли полимерланишда ҳосил бўладиган полимерларнинг массаси катта, мингдан тортиб бир неча миллионларни ташкил этади. Бу ҳолда чизиқли макромолекулалар ҳосил бўлади.
• Полимерланиш жараёни мономер молекулаларининг ўзаро ва оралиқ маҳсулотлар билан бирикиши учун реакцияга киришаётган молекуладан бирор атомнинг тезда бошқа молекулага кўчиши, яъни «миграцияси» натижасида ҳам содир бўла олади. Полимерланишнинг бу турига босқичли ёки миграцион полимерланиш дейилиб, жараён мономер молекласидаги актив атомнинг кўчиши натижасида рўй беради.

Умумий ҳолда полимерланиш жараёнини зажирнинг ўсишига олиб келадиган актив марказнинг табиатига ва занжирнинг ўсиш қонун қонуниятига қараб бир-биридан қуйидагича ажратилади.

• Умумий ҳолда полимерланиш жараёнини зажирнинг ўсишига олиб келадиган актив марказнинг табиатига ва занжирнинг ўсиш қонун қонуниятига қараб бир-биридан қуйидагича ажратилади.
• 1.Радикал полимерланиш жараёнини бошловчи актив маркази сифатида, мономер молекуласининг гомолитик парчаланиши натижасида ҳосил бўлган эркин радикаллар муҳим рол ўйнайди.
• 2.Ионли полимерланиш жараёнини бошловчи актив марказ сифатида қўўшбоғнинг гетеролитик парчаланиши натижасида ҳосил бўладиган ионлар ёки ион-радикаллар асосий омил ўисобланади. Демак, полимерланиш жараёнида қсаётган макромолекулаларни макрорадикаллар макроионлар ҳосил қилади. Шундай қилиб полимерланиш асосан учта оддий реакциялардан: актив марказнинг пайдо бқлиши, занжирларнинг қсиши ва занжирларнинг узилиши каби босқичлардан иборат бқлади.