Ma’ruza 2-mavzu: Mutaxassislikka oid so‘z va terminlarning imlosi, yasalishi va

Semanitik usul bilan tennin yasashda та'no ko 'chishimug metafora nsnli asosiy rohii о vnaydi. Yig 'та ко rsatkich, kreditiling elastikligi, kapital sig 'imi. undirilgan pul, о rmaloxchi inflyatsiya, pul niassasi

Morfologik usul bilan tennin yasashda o' zak-negizga so' z yasovchi qo' sliiinchalar qo slnlacli va yangi termini ai hosil qilmacli Isle 'molctii, tadbirkor, mulkdor, shartnoma, taqshnot. bojxona

Sintaktik usul bilan teniun yasashda biiikmali temiinlai hosil qilinadi. ot+ot= bozor narx, yer rentasi;

sifat+ot= yalpi liinlisnlol, sof daromad;

sifatdosh+ot= cheklangan xarajat. kechiktirilgan talab, \ uyushgan naixlar

Hozirgi bosqichda axborot texnologiyalari sohasida qo‘llanayotgan tub terminlarning soni yuzdan ortiqdir. Bular jumlasiga: asli o‘zbekcha (ba’zilari umumturkiy) yoki o‘zlashma (ular o‘zi doir tilda yasama yoki qo‘shma bo‘lishidan qat’i nazar, o‘zbek tilida morfematik qismlarga ajratilmasligi tufayli tub maqomini oladi) terminlar kiradi. Mana shunday tub, ya’ni noyasama iqtisodiy terminlar sirasiga quyidagilarni misol qilib keltirish mumkin: garov, ish, buyum, boy, bozor, qiymat, daromad, narx, qarz, raqobat, savdo, tarif, tovar, zayom, veksel, broker, demping, depozit, grant, davlat, fond, poshlina, bank va b.

Shakldosh so‘zlar. Ma’lum bir umumiy so‘zlar bir xil ma’no anglatishi mumkin, lekin ular turlicha talaffuz qilinadi va ma’no jihatdan o‘zgaradi. Masalan: qurg‘oqchilik Avstraliya bug‘doy ekinlariga ta’sir qildi. Tezda narxning oshishi ta ’siri talabning kamayishiga olib keldi.

Boshqa tillardan kirib kelgan so‘z va iboralar. Akademik matnlarni o ‘qish mobaynida boshqa tillardan (odatda lotin, nemis va fransuz) kirib kelgan so ‘z va iboralarni uchratish mumkin va bu kabi so ‘zlar ajratib yoziladi. Siz bu iboralarni yozuvda qo‘llamasligingiz mumkin, lekin ularni o‘qish davomida tushunish juda muhimdir.

Qisqartma so‘zlar.

Qisqartma so ‘zlar tildagi eng muhim va keng tarqalga bo‘lib, ularni qo‘llash qulay va oson hisoblanadi. Talabalar oddiy va murakkab qisqartmalarni bilishlari juda muhim.

Qisqartma so‘zlar turlari. Qisqartma so‘zlar biror so‘z va iborani qisqartma shakli hisoblanadi. Quyida turli xildagi qisqartmalar berilgan.

Qisqartma so‘zlar. Odatda, norasmiy yoki so‘zlashuv usulda qo‘llaniladigan qisqartmalardan iborat.

Akronim. Bu kabi qisqartmalar so‘zlarning bosh harflaridan tuziladi. Masalan, OITS-orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi. Bu kabi qisqartma-akronimlar bir so ‘z sifatida talaffuz etiladi.

Boshqa turdagi qisqartmalar. Ular yakka tarzdagi harflarning yig‘indisi. Masalan, AQSH-Amerika Qo‘shma Shtatlari, BMT - Birlashgan Millatlar Tashkiloti. Ushbu turga kiruvchi ko’pchilik qisqartmalar qanday so‘zlardan tuzilgani noma’lum bo‘lib qoladi. Misol uchun, DVD, DNK.

Punktuatsiya. Ba ’zi qisqartma so ‘zlardan foydalanilganda, albatta, ularni nuqta bilan yakunlash kerak bo ‘ladi (1 mln. = 1 million).

Akronim va boshqa turdagi qisqartma so‘zlarda tinish belgisi (nuqta) qo ‘llanilmaydi (masalan, AQSH yoki BMT).

Sinonimlar. Yozillishi har xil, lekin bir xil mazmunga ega bo ‘lgan so ‘zlar hisoblanadi. Professional yozuvchi sinonimlarni bir xillikdan qochish va o ‘quvchini asarga jalb qilish maqsadida qo‘llaydi.

Stephen Bailey. Academic Writing. Handbook for international student's. London, 2015, 156-160-betlar.

Adabiyotlar ro'yxati:

1. 
   Husanov N., Mirahmedova Z. Mutaxassislik tili. T.: TMI, 2003.
   
2. 
   Husanov N., Mirahmedova Z. Iqtisodiyot atamalari va ish yuritish. -T.: TMI, 2005.
   
3. 
   Husanov.N., Husanova M., Xo'jaqulova R., Yusupov E. “Iqtisodiyotda texnik yozuv”. T.: “Fan va texnologiya markazi”, 2012. 152 b.
   
4. 
   Jerald Alred, Charles Brusaw, Walter Oliu. Hahdbook of technical writing. New York, Copyright 2003.
   

1. 
   Stephen Bailey. Academic Writing. Handbook for international student's. London, 2015.